|
BHAGAVAD GäTā 
|
 |
In order to see properly this text
you have to download and install this Roman Sanskrit font.
atha prathamo' dhyąyaž
(arjunaviłądayogaž)
dhētarąłńra uvąca:
dharmakłetre kurukłetre samavetą yuyutsavaž |
mąmakąž pąõóavą÷caiva kimakurvata sa¤jaya || (1.01)
sa¤jaya uvąca:
dēłńvą tu pąõóavąnćkaü vyåóhaü duryodhanastadą | ącąryamupasaügamya rąją vacanamabravćt || (1.02)
pa÷yaitąü pąõóuputrąõąmącąrya mahatćü camåm |
vyåóhąü drupadaputreõa tava ÷iłyeõa dhćmatą || (1.03)
atra ÷årą mahełvąsą bhćmąrjunasamą yudhi |
yuyudhąno virąńa÷ca drupada÷ca mahąrathaž || (1.04)
dhēłńaketu÷cekitąnaž ką÷irąja÷ca vćryavąn |
purujitkuntibhoja÷ca ÷aibya÷ca narapuügavaž || (1.05)
yudhąmanyu÷ca vikrąnta uttamaują÷ca vćryavąn |
saubhadro draupadeyą÷ca sarva eva mahąrathąž || (1.06)
asmąkaü tu vi÷iłńą ye tąnnibodha dvij' ottama |
nąyaką mama sainyasya saüj¤' ąrthaü tąnbravćmi te || (1.07)
bhavąnbhćłma÷ca karõa÷ca kēpa÷ca samitiüjayaž |
a÷vatthąmą vikaraõa÷ca saumadattir jayadrathaž || (1.08)
anye ca bahavaž ÷årą madarthe tyaktajćvitąž |
nąną÷astrapraharaõąž sarve yuddhavi÷ąradąž || (1.09)
aparyąptaü tadasmąkaü balaü bhćłm' ąbhirakłitam |
paryąptaü tvidametełąü balaü bhćm' ąbhirakłitam || (1.10)
ayanełu ca sarvełu yathąbhągamavasthitąž |
bhćłmamevąbhirakłantu bhavantaž sarva eva hi || (1.11)
tasya saüjanayanharłaü kuruvēddhaž pitąmahaž |
siühanądaü vinady' occaiž ÷aļkhaü dadhmau pratąpavąn || (1.12)
tataž ÷aļkhą÷ca bherya÷ca paõav' ąnakagomukhąž |
sahas'aiv'ąbhyahanyanta sa ÷abdastumulo'bhavat || (1.13)
tataž ÷vetairhayairyukte mahati syandane sthitau |
mądhavaž pąõóava÷ c'aiva divyau ÷aļkhau pradaghmatuž || (1.14)
pąücajanyaü hēłćke÷o devadattaü dhanaüjayaž |
pauõóraü dadhmau mahą÷aļkhaü bhćmakarmą vēkodaraž || (1.15)
anaütavijayaü rąją kuntćputro yudhiłńhiraž |
nakulaž sahadeva÷ca sughołamaõipułpakau || (1.16)
ką÷ya÷ca paramełvąsaž ÷ikhaõóć ca mahąrathaž |
dhēłńadyumno virąńa÷ca sątyaki÷cąparąjitaž || (1.17)
drupado draupadeyą÷ca sarva÷až pēthivćpate |
saubhadra÷ca mahąbąhuž ÷aļkhąndadhmuž pēthakpēthak || (1.18)
sa ghoło dhąrtarąłńrąõąü hēdayąni vyadąrayat |
nabha÷ca pēthivćü caiva tumulo vyanunądayan || (1.19)
atha vyavasthitąndēłńvą dhąrtarąłńrąn kapidhvajaž |
pravētte ÷astrasaüpąte dhanurudyamya pąõóavaž || (1.20)
hēłćke÷aü tadą vąkyamidamąha mahćpate |
arjuna uvąca:
senayorubhayormadhye rathaü sthąpaya me'cyuta || (1.21)
yąvadetąnnirikłe'haü yoddhukąmąnavasthitąn |
kairmayą saha yoddhavyamasminraõasamudyame || (1.22)
yotsyamąnąnavekłe'haü ya ete'tra samągatąž |
dhąrtarąłńrasya durbuddheryuddhe priyacikćrłavaž || (1.23)
sa¤jaya uvąca:
evamukto hēłćke÷o guóąke÷ena bhąrata |
senayorubhayormadhye sthąpayitvą rathottamam || (1.24)
bhćłmadroõapramukhataž sarvełąü ca mahćkłitąm |
uvąca pąrtha pa÷yaitąnsamavetąnkuråniti || (1.25)
tatrąpa÷yatsthitąnpąrthaž pitēnatha pitąmahąn |
ącąryąnmątuląnbhrątēnputrąnpautrąnsakhćüstathą || (1.26)
÷va÷urąnsuhēda÷caiva senayorubhayorapi |
tąnsamćkłya sa kaunteyaž sarvąnbandhånavasthitąn || (1.27)
kēpayą parayąviłńo viłćdannidamabravćt |
arjuna uvąca:
dēłńvemaü svajanaü kēłõa yuyutsuü samupasthitam || (1.28)
sćdanti mama gątrąõi mukhaü ca pari÷ułyati |
vepathu÷ca ÷arćre me romaharła÷ca jąyate || (1.29)
gąõóćvaü straüsate hastąttvakcaiva paridahyate |
na ca ÷aknomyavasthątuü bhramatćva ca me manaž || (1.30)
nimittąni ca pa÷yąmi viparćtąni ke÷ava |
na ca ÷reyo'nupa÷yąmi hatvą svajanamąhave || (1.31)
na kąļkłe vijayaü kēłõa na ca rąjyaü sukhąni ca |
kiü no rąjyena govinda kiü bhogairjćvitena vą || (1.32)
yełąmarthe kąļkłitaü no rąjyaü bhogąž sukhąni ca |
ta ime'vasthitą yuddhe prąõąüstyaktvą dhanąni ca || (1.33)
ącąryąž pitaraž putrąstathaiva ca pitąmahąž |
mątuląž ÷va÷urąž pautrąž ÷yąląž sambandhinastathą || (1.34)
etąnna hantumicchąmi ghnato'pi madhusådana |
api trailokyarąjyasya hetož kiü nu mahćkēte || (1.35)
nihatya dhąrtarąłńrąnnaž ką prćtiž syąjanąrdana |
pąpamevą÷rayedasmąnhatvaitąnątatąyinaž || (1.36)
tasmąnnąrhą vayaü hantuü dhąrtarąłńrąnsvabąndhavąn |
svajanaü hi kathaü hatvą sukhinaž syąma mądhava || (1.37)
yadyapyete na pa÷yanti lobhopahatacetasaž |
kulakłayakētaü dołaü mitradrohe ca pątakam || (1.38)
kathaü na j¤eyamasmąbhiž pąpądasmąnnivartitum |
kulakłayakētaü dołaü prapa÷yadbhirjanąrdana || (1.39)
kula-kłaye praõa÷yanti kula-dharmąž sanątanąž |
dharme nałńe kulaü kētsnam adharmo' bhibhavatyuta || (1.40)
adharmąbhibhavątkēłõa pradułyanti kulastriyaž |
strćłu dułńąsu vąrłõeya jąyate varõasaļkaraž || (1.41)
saļkaro narakąyaiva kulaghnąnąü kulasya ca |
patanti pitaro hyełąü luptapiõóodakakriyąž || (1.42)
dołairetaiž kulaghnąnąü varõasaļkarakąrakaiž |
utsądyante jątidharmąž kuladharmą÷ca ÷ą÷vatąž || (1.43)
utsannakuladharmąõąü manułyąõąü janąrdana |
narake niyataü vąso bhavatćtyanu÷u÷ruma || (1.44)
aho bata mahat pąpaü kartuü vyavasitą vayam |
yad rąjya-sukha-lobhena hantuü svajanam udyatąž || (1.45)
yadi mąmapratćkąrama÷astraü ÷astrapąõayaž |
dhąrtarąłńrą raõe hanyustanme kłemataraü bhavet || (1.46)
sa¤jaya uvąca:
evamuktvąrjunaž saļkhye rathopastha upąvi÷at |
visējya sa÷araü cąpaü ÷oka-saüvigna-mąnasaž || (1.47)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
arjunaviłądayogo nąma prathamo' dhyąyaž
atha dvitćyo' dhyąyaž
(sąļkhyayogaž)
sa¤jaya uvąca:
taü tathą kēpayąviłńama÷rupårõąkulekłaõam |
viłćdantamidaü vąkyamuvąca madhusådanaž || (2.01)
÷rćbhagavąnuvąca:
kutastvą ka÷malamidaü viłame samupasthitam |
anąryajułńamasvargyamakćrtikaramarjuna || (2.02)
klaibyaü mą sma gamaž pąrtha naitattvayyupapadyate |
kłudraü hēdayadaurbalyaü tyaktvottiłńha paraütapa || (2.03)
arjuna uvąca:
kathaü bhćłmamahaü sąļkhye droõaü ca madhusådana |
iłubhiž pratiyotsyąmi påjąrhąvarisådana || (2.04)
gurånahatvą hi mahąnubhąvąn
÷reyo bhoktuü bhaikłyamapćha loke |
hatvąrthakąmąüstu gurunihaiva
bhu¤jćya bhogąn rudhirapradigdhąn || (2.05)
na c'aitad vidmaž kataran no garćyo
yad vą jayema yadi vą no jayeyuž |
yąn eva hatvą na jijćviłąmaž
te' vasthitąž pramukhe dhąrtarąłńrąž || (2.06)
kąrpaõya-doł'opahata-svabhąvaž
pēcchąmi tvąü-dharma-saümåóha-cetąž |
yac chreyaž syąn ni÷citaü bråhi tan me
÷iłyas te' haü ÷ądhi mąü tvąü prapannam || (2.07)
na hi prapa÷yąmi mamąpanudyąd
yacchokamucchołaõamindriyąõąm |
avąpya bhåmąvasapatnamēddhaü
rąjyaü surąõąmapi cądhipatyam || (2.08)
sa¤jaya uvąca:
evamuktvą hēłćke÷aü guóąke÷až paraütapaž |
na yotsya iti govindamuktvą tåłõćü babhåva ha || (2.09)
tamuvąca hēłćke÷až prahasanniva bhąrata |
senayorubhayormadhye viłćdantamidaü vacaž || (2.10)
÷rćbhagavąnuvąca:
a÷ocyąnanva÷ocastvaü praj¤ąvądąü÷ca bhąłase |
gatąsånagatąsåü÷ca nąnu÷ocanti paõóitąž || (2.11)
natvevąhaü jątu nąsaü na tvaü neme janądhipąž |
na caiva na bhaviłyąmaž sarve vayamataž param || (2.12)
dehino' sminyathą dehe kaumąraü yauvanaü jarą |
tathą dehąntaraprąptirdhćrastatra na muhyati || (2.13)
mątrąspar÷ąstu kaunteya ÷ćt'ołõasukhadužkhadąž |
ągam'ąpąyino'nityąstąüstitikłasva bhąrata || (2.14)
yaü hi na vyathayantyete purułaü puruł' arłabha |
samadužkhasukhaü dhćraü so'mētatvąya kalpate || (2.15)
nąsato vidyate bhąvo nąbhąvo vidyate sataž |
ubhayorapi dēłńo'ntastvanayostattvadar÷ibhiž || (2.16)
aviną÷i tu tadviddhi yena sarvamidaü tatam |
viną÷amavyayasyąsya na ka÷citkartumarhati || (2.17)
antavanta ime dehą nityasyoktąž ÷arćriõaž |
aną÷ino'prameyasya tasmądyudhyasva bhąrata || (2.18)
ya enaü vetti hantąraü ya÷cainaü manyate hatam
ubhau tau na vijąnćto nąyaü hanti na hanyate || (2.19)
na jąyate mriyate vą kadącin
nąyaü bhåtvą bhavitą vą na bhåyaž |
ajo nityaž ÷ą÷vato'yaü purąõo
na hanyate hanyamąne ÷arćre || (2.20)
vedąviną÷inaü nityaü ya enamajamavyayam |
kathaü sa purułaž pąrtha kaü ghątayati hanti kam || (2.21)
vąsąüsi jćrõąni yathą vihąya
navąni gēhõąti naro'parąõi |
tathą ÷arćrąõi vihąya jćrõąni
anyąni saüyąti navąni dehć || (2.22)
nainaü chindanti ÷astrąõi nainaü dahati pąvakaž |
na cainaü kledayantyąpo na ÷ołayati mąrutaž || (2.23)
acchedyo'yamadąhyo'yamakledyo'÷ołya eva ca |
nityaž sarvagataž sthąõuracalo'yaü sanątanaž || (2.24)
avyakto'yamacintyo'yamavikąryo'yamucyate |
tasmądevaü viditvainaü nąnu÷ocitumarhasi || (2.25)
atha cainaü nityajątaü nityaü vą manyase mētam |
tathąpi tvaü mahąbąho naivaü ÷ocitumarhasi || (2.26)
jątasya hi dhruvo mētyurdhruvaü janma mētasya ca |
tasmądaparihąrye'rthe na tvaü ÷ocitumarhasi || (2.27)
avyaktądćni bhåtąni vyaktamadhyąni bhąrata |
avyaktanidhanąnyeva tatra ką paridevaną || (2.28)
ą÷caryavatpa÷yati ka÷cidenam
ą÷caryavadvadati tathaiva cąnyaž |
ą÷caryavaccainamanyaž ÷ēõoti
÷rutvą'pyenaü veda na caiva ka÷cit || (2.29)
dehć nityamavadhyo'yaü dehe sarvasya bhąrata |
tasmątsarvąõi bhåtąni na tvaü ÷ocitumarhasi || (2.30)
svadharmamapi cąvekłya na vikampitumarhasi |
dharmyąddhi yuddhącchreyo'nyatkłatriyasya na vidyate || (2.31)
yadēcchayą copapannaü svargadvąramapąvētam |
sukhinaž kłatriyąž pąrtha labhante yuddhamćdē÷am || (2.32)
atha cettvamimaü dharmyaü saügrąmaü na kariłyasi |
tataž svadharmaü kćrtiü ca hitvą pąpamavąpsyasi || (2.33)
akćrtiü cąpi bhåtąni kathayiłyanti te'vyayąm |
saübhąvitasya cąkćrtirmaraõądatiricyate || (2.34)
bhayądraõąduparataü maüsyante tvąü mahąrathąž |
yełąü ca tvaü bahumato bhåtvą yąsyasi ląghavam || (2.35)
avącyavądąü÷ca bahånvadiłyanti tavąhitąž |
nindantastava sąmarthyaü tato dužkhataraü nu kim || (2.36)
hato vą prąpsyasi svargaü jitvą vą bhokłyase mahćm |
tasmąduttiłńha kaunteya yuddhąya kētani÷cayaž || (2.37)
sukhadužkhe same kētvą ląbhąląbhau jayąjayau |
tato yuddhąya yujyasva naivaü pąpamavąpsyasi || (2.38)
ełą te'bhihitą sąļkhye buddhiryoge tvimąü ÷ēõu |
buddhyą yukto yayą pąrtha karmabandhaü prahąsyasi || (2.39)
nehąbhikramaną÷o'sti pratyavąyo na vidyate |
svalpamapyasya dharmasya trąyate mahato bhayąt || (2.40)
vyavasąyątmiką buddhirekeha kurunandana |
bahu÷ąkhą hyanantą÷ca buddhayo'vyavasąyinąm || (2.41)
yąmimąü pułpitąü vącaü pravadantyavipa÷citaž |
vedavądaratąž pąrtha nąnyadastćti vądinaž || (2.42)
kąmątmąnaž svargaparą janmakarmaphalapradąm |
kriyąvi÷ełabahuląü bhogai÷varyagatiü prati || (2.43)
bhogai÷varyaprasaktąnąü tayąpahētacetasąm |
vyavasąyątmiką buddhiž samądhau na vidhćyate || (2.44)
traiguõyaviłayą vedą nistraiguõyo bhavąrjuna |
nirdvandvo nityasattvastho niryogakłema ątmavąn || (2.45)
yąvąnartha udapąne sarvataž saüplutodake |
tąvąnsarvełu vedełu brąhmaõasya vijąnataž || (2.46)
karmaõyevądhikąraste mą phalełu kadącana |
mą karmaphalaheturbhårmą te saļgo'stvakarmaõi || (2.47)
yogasthaž kuru karmąõi saļgaü tyaktvą dhanaüjaya |
siddhyasiddhyož samo bhåtvą samatvaü yoga ucyate || (2.48)
dåreõa hyavaraü karma buddhiyogąddhanaüjaya |
buddhau ÷araõamanviccha kēpaõąž phalahetavaž || (2.49)
buddhiyukto jahątćha ubhe sukētadułkēte |
tasmądyogąya yujyasva yogaž karmasu kau÷alam || (2.50)
karmajaü buddhiyuktą hi phalaü tyaktvą manćłiõaž |
janmabandhavinirmuktąž padaü gacchantyanąmayam || (2.51)
yadą te mohakalilaü buddhirvyatitariłyati |
tadą gantąsi nirvedaü ÷rotavyasya ÷rutasya ca || (2.52)
÷rutivipratipanną te yadą sthąsyati ni÷calą |
samądhąvacalą buddhistadą yogamavąpsyasi || (2.53)
arjuna uvąca:
sthitapraj¤asya ką bhąłą samądhisthasya ke÷ava |
sthitadhćž kiü prabhąłeta kimąsćta vrajeta kim || (2.54)
÷rćbhagavąnuvąca:
prajahąti yadą kąmąnsarvąnpąrtha manogatąn |
ątmanyevątmaną tułńaž sthitapraj¤astadocyate || (2.55)
dužkhełvanudvignamanąž sukhełu vigataspēhaž |
vćtarągabhayakrodhaž sthitadhćrmunirucyate || (2.56)
yaž sarvatrąnabhisnehastattatprąpya ÷ubhą÷ubham |
nąbhinandati na dvełńi tasya praj¤ą pratiłńhitą || (2.57)
yadą saüharate cąyaü kårmo'ļgąnćva sarva÷až |
indriyąõćndriyąrthe'bhyastasya praj¤ą pratiłńhitą || (2.58)
viłayą vinivartante nirąhąrasya dehinaž |
rasavarjaü raso'pyasya paraü dēłńvą nivartate || (2.59)
yatato hyapi kaunteya purułasya vipa÷citaž |
indriyąõi pramąthćni haranti prasabhaü manaž || (2.60)
tąni sarvąõi saüyamya yukta ąsćta matparaž |
va÷e hi yasyendriyąõi tasya praj¤ą pratiłńhitą || (2.61)
dhyąyato viłayąnpuüsaž saļgastełåpająyate |
saļgątsaüjąyate kąmaž kąmątkrodho'bhijąyate || (2.62)
krodhądbhavati saümohaž saümohątsmētivibhramaž |
smētibhraü÷ąd buddhiną÷o buddhiną÷ątpraõa÷yati || (2.63)
rągadvełavimuktaistu viłayąnindriyai÷caran |
ątmava÷yairvidheyątmą prasądamadhigacchati || (2.64)
prasąde sarvadužkhąnąü hąnirasyopająyate |
prasannacetaso hyą÷u buddhiž paryavatiłńhate || (2.65)
nąsti buddhirayuktasya na cąyuktasya bhąvaną |
na cąbhąvayataž ÷ąntira÷ąntasya kutaž sukham || (2.66)
indriyąõąü hi caratąü yanmano'nuvidhćyate |
tadasya harati praj¤ąü vąyurnąvamivąmbhasi || (2.67)
tasmądyasya mahąbąho nigēhćtąni sarva÷až |
indriyąõćndriyąrthebhyastasya praj¤ą pratiłńhitą || (2.68)
yą ni÷ą sarvabhåtąnąü tasyąü jągarti saüyamć |
yasyąü jągrati bhåtąni są ni÷ą pa÷yato munež || (2.69)
ąpåryamąõamacalapratiłńhaü
samudramąpaž pravi÷anti yadvat |
tadvatkąmą yaü pravi÷anti sarve
sa ÷ąntimąpnoti na kąmakąmć || (2.70)
vihąya kąmąnyaž sarvąnpumąü÷carati nižspēhaž |
nirmamo nirahaļkąraž sa ÷ąntimadhigacchati || (2.71)
ełą brąhmć sthitiž pąrtha nainąü prąpya vimuhyati |
sthitvąsyąmantakąle'pi brahmanirvąõamēcchati || (2.72)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
sąļkhyayogo nąma dvitćyo'dhyąyaž
atha tētćyo' dhyąyaž
(karmayogaž)
arjuna uvąca:
jyąyasć cetkarmaõaste matą buddhirjanąrdana |
tatkiü karmaõi ghore mąü niyojayasi ke÷ava || (3.01)
vyąmi÷reõeva vąkyena buddhiü mohayasćva me |
tadekaü vada ni÷citya yena ÷reyo'hamąpnuyąm || (3.02)
÷rćbhagavąnuvąca:
loke'smina dvividhą niłńhą purą proktą mayąnagha |
j¤ąnayogena sąļkhyąnąü karmayogena yoginąm || (3.03)
na karmaõąmanąrambhąnnaiłkarmyaü puruło'÷nute |
na ca saünyasanądeva siddhiü samadhigacchati || (3.04)
na hi ka÷citkłaõamapi jątu tiłńhatyakarmakēt |
kąryate hyava÷až karma sarvaž prakētijairguõaiž || (3.05)
karmendriyąõi saüyamya ya ąste manasą smaran |
indriyąrthąnvimåóhątmą mithyącąraž sa ucyate || (3.06)
yastvindriyąõi manasą niyamyąrabhate'rjuna |
karmendriyaiž karmayogamasaktaž sa vi÷iłyate || (3.07)
niyataü kuru karma tvaü karma jyąyo hyakarmaõaž |
÷arćrayątrąpi ca te na prasiddhyedakarmaõaž || (3.08)
yaj¤ąrthątkarmaõo'nyatra loko'yaü karmabandhanaž |
tadarthaü karma kaunteya muktasaļgaž samącara || (3.09)
sahayaj¤ąž prająž sēłńvą purovąca prająpatiž |
anena prasaviłyadhvameła vo'stviłńakąmadhuk || (3.10)
devąnbhąvayatąnena te devą bhąvayantu važ |
parasparaü bhąvayantaž ÷reyaž paramavąpsyatha || (3.11)
iłńąnbhogąnhi vo devą dąsyante yaj¤abhąvitąž |
tairdattąnapradąyaibhyo yo bhuļkte stena eva saž || (3.12)
yaj¤a÷iłńą÷inaž santo mucyante sarvakilbiłaiž |
bhu¤jate te tvaghaü pąpą ye pacantyątmakąraõąt || (3.13)
annądbhavanti bhåtąni parjanyądannasaübhavaž |
yaj¤ądbhavati parjanyo yaj¤až karmasamudbhavaž || (3.14)
karma brahmodbhavaü viddhi brahmąkłarasamudbhavam |
tasmątsarvagataü brahma nityaü yaj¤e pratiłńhitam || (3.15)
evaü pravartitaü cakraü nąnuvartayatćha yaž |
aghąyurindriyąrąmo moghaü pąrtha sa jćvati || (3.16)
yastvątmaratireva syądątmatēpta÷ca mąnavaž |
ątmanyeva ca saütułńastasya kąryaü na vidyate || (3.17)
naiva tasya kētenąrtho nąkēteneha ka÷cana |
na cąsya sarvabhåtełu ka÷cidarthavyapą÷rayaž || (3.18)
tasmądasaktaž satataü kąryaü karma samącara |
asakto hyącarankarma paramąpnoti pårułaž || (3.19)
karmaõaiva hi saüsiddhimąsthitą janakądayaž |
lokasaügrahamevąpi saüpa÷yankartumarhasi || (3.20)
yadyadącarati ÷rełńhastattadevetaro janaž |
sa yatpramąõaü kurute lokastadanuvartate || (3.21)
na me pąrthąsti kartavyaü triłu lokełu kiücana |
nąnavąptamavąptavyaü varta eva ca karmaõi || (3.22)
yadi hyahaü na varteyaü jątu karmaõyatandritaž |
mama vartmąnuvartante manułyąž pąrtha sarva÷až || (3.23)
utsćdeyurime loką na kuryąü karma cedaham |
saļkarasya ca kartą syąmupahanyąmimąž prająž || (3.24)
saktąž karmaõyavidvąüso yathą kurvanti bhąrata |
kuryądvidvąüstathą'sakta÷cikćrłurlokasaügraham || (3.25)
na buddhibhedaü janayedaj¤ąnąü karmasaļginąm |
jołayetsarvakarmąõi vidvąnyuktaž samącaran || (3.26)
prakētež kriyamąõąni guõaiž karmąõi sarva÷až |
ahaļkąravimåóhątmą kartąhamiti manyate || (3.27)
tattvavittu mahąbąho guõakarmavibhągayož |
guõą guõełu vartanta iti matvą na sajjate || (3.28)
prakēterguõasaümåóhąž sajjante guõakarmasu |
tąnakētsnavido mandąnkētsnavinna vicąlayet || (3.29)
mayi sarvąõi karmąõi saünyasyądhyątmacetasą |
nirą÷ćrnirmamo bhåtvą yudhyasva vigatajvaraž || (3.30)
ye me matamidaü nityamanutiłńhanti mąnavąž |
÷raddhąvanto'nasåyanto mucyante te'pi karmabhiž || (3.31)
ye tvetadabhyasåyanto nąnutiłńhanti me matam |
sarvaj¤ąnavimåóhąüstąnviddhi nałńąnacetasaž || (3.32)
sadē÷aü cełńate svasyąž prakēterj¤ąnavąnapi |
prakētiü yąnti bhåtąni nigrahaž kiü kariłyati || (3.33)
indriyasyendriyasyąrthe rągadvełau vyavasthitau |
tayorna va÷amągacchettau hyasya paripanthinau || (3.34)
÷reyąnsvadharmo viguõaž paradharmątsvanułńhitąt |
svadharme nidhanaü ÷reyaž paradharmo bhayąvahaž || (3.35)
arjuna uvąca:
atha kena prayukto'yaü pąpaü carati pårułaž |
anicchannapi vąrłõeya balądiva niyojitaž || (3.36)
÷rćbhagavąnuvąca:
kąma eła krodha eła rajoguõasamudbhavaž |
mahą÷ano mahąpąpmą viddhyenamiha vairiõam || (3.37)
dhåmenąvriyate vahniryathądar÷o malena ca |
yatholbenąvēto garbhastathą tenedamąvētam || (3.38)
ąvētaü j¤ąnametena j¤ąnino nityavairiõą |
kąmaråpeõa kaunteya dułpåreõąnalena ca || (3.39)
indriyąõi mano buddhirasyądhiłńhąnamucyate |
etairvimohayatyeła j¤ąnamąvētya dehinam || (3.40)
tasmąttvamindriyąõyądau niyamya bharatarłabha |
pąpmąnaü prajahi hyenaü j¤ąnavij¤ąnaną÷anam || (3.41)
indriyąõi parąõyąhurindriyebhyaž paraü manaž |
manasastu parą buddhiryo buddhež paratastu saž || (3.42)
evaü buddhež paraü buddhvą saüstabhyątmąnamątmaną |
jahi ÷atruü mahąbąho kąmaråpaü durąsadam || (3.43)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
karmayogo nąma tētćyo'dhyąyaž
atha caturtho' dhyąyaž
(j¤ąnakarmasaünyąsayogaž)
÷rćbhagavąnuvąca:
imaü vivasvate yogaü proktavąnahamavyayam |
vivasvąnmanave prąha manurikłvąkave'bravćt || (4.01)
evaü paramparąprąptamimaü rąjarłayo viduž |
sa kąleneha mahatą yogo nałńaž paraütapa || (4.02)
sa evąyaü mayą te'dya yogaž proktaž purątanaž |
bhakto'si me sakhą ceti rahasyaü hyetaduttamam || (4.03)
arjuna uvąca:
aparaü bhavato janma paraü janma vivasvataž |
kathametadvijąnćyąü tvamądau proktavąniti || (4.04)
÷rćbhagavąnuvąca:
bahåni me vyatćtąni janmąni tava cąrjuna |
tąnyahaü veda sarvąõi na tvaü vettha paraütapa || (4.05)
ajo'pi sannavyayątmą bhåtąnąmć÷varo'pi san |
prakētiü svąmadhiłńhąya saübhavąmyątmamąyayą || (4.06)
yadą yadą hi dharmasya gląnirbhavati bhąrata |
abhyutthąnamadharmasya tadątmąnaü sējąmyaham || (4.07)
paritrąõąya sądhånąü viną÷ąya ca dułkētąm |
dharmasaüsthąpanąrthąya saübhavąmi yuge yuge || (4.08)
janma karma ca me divyamevaü yo vetti tattvataž |
tyaktvą dehaü punarjanma naiti mąmeti so'rjuna || (4.09)
vćtarągabhayakrodhą manmayą mąmupą÷ritąž |
bahavo j¤ąnatapasą påtą madbhąvamągatąž || (4.10)
ye yathą mąü prapadyante tąüstathaiva bhająmyaham |
mama vartmąnuvartante manułyąž pąrtha sarva÷až || (4.11)
kąļkłantaž karmaõąü siddhiü yajanta iha devatąž |
kłipraü hi mąnułe loke siddhirbhavati karmają || (4.12)
cąturvarõyaü mayą sēłńaü guõakarmavibhąga÷až |
tasya kartąramapi mąü viddhyakartąramavyayam || (4.13)
na mąü karmąõi limpanti na me karmaphale spēhą |
iti mąü yo'bhijąnąti karmabhirna sa badhyate || (4.14)
evaü j¤ątvą kētaü karma pårvairapi mumukłubhiž |
kuru karmaiva tasmąttvaü pårvaiž pårvataraü kētam || (4.15)
kiü karma kimakarmeti kavayo'pyatra mohitąž |
tatte karma pravakłyąmi yajj¤ątvą mokłyase'÷ubhąt || (4.16)
karmaõo hyapi boddhavyaü boddhavyaü ca vikarmaõaž |
akarmaõa÷ca boddhavyaü gahaną karmaõo gatiž || (4.17)
karmaõyakarma yaž pa÷yedakarmaõi ca karma yaž |
sa buddhimąnmanułyełu sa yuktaž kētsnakarmakēt || (4.18)
yasya sarve samąrambhąž kąmasaļkalpavarjitąž |
j¤ąnągnidagdhakarmąõaü tamąhuž paõóitaü budhąž || (4.19)
tyaktvą karmaphaląsaļgaü nityatēpto nirą÷rayaž |
karmaõyabhipravētto'pi naiva kiücitkaroti saž || (4.20)
nirą÷ćryatacittątmą tyaktasarvaparigrahaž |
÷ąrćraü kevalaü karma kurvannąpnoti kilbiłam || (4.21)
yadēcchąląbhasaütułńo dvandvątćto vimatsaraž |
samaž siddhąvasiddhau ca kētvąpi na nibadhyate || (4.22)
gatasaļgasya muktasya j¤ąnąvasthitacetasaž |
yaj¤ąyącarataž karma samagraü pravilćyate || (4.23)
brahm'ąrpaõaü brahma havir-brahm'ągnau brahmaõą hutam |
brahm'aiva tena gantavyaü brahma-karma-samądhiną || (4.24)
daivamevąpare yaj¤aü yoginaž paryupąsate |
brahmągnąvapare yaj¤aü yaj¤enaivopajuhvati || (4.25)
÷rotrądćnćndriyąõyanye saüyamągniłu juhvati |
÷abdądćnviłayąnanya indriyągniłu juhvati || (4.26)
sarvąõćndriyakarmąõi prąõakarmąõi cąpare |
ątmasaüyamayogągnau juhvati j¤ąnadćpite || (4.27)
dravyayaj¤ąstapoyaj¤ą yogayaj¤ąstathąpare |
svądhyąyaj¤ąnayaj¤ą÷ca yatayaž saü÷itavratąž || (4.28)
apąne juhvati prąõaü prąõe'pąnaü tathąpare |
prąõąpąnagatć ruddhvą prąõąyąmaparąyaõąž || (4.29)
apare niyatąhąrąž prąõąnprąõełu juhvati |
sarve'pyete yaj¤avido yaj¤akłapitakalmałąž || (4.30)
yaj¤a÷iłńąmētabhujo yąnti brahma sanątanam |
nąyaü loko'styayaj¤asya kuto'nyaž kurusattama || (4.31)
evaü bahuvidhą yaj¤ą vitatą brahmaõo mukhe |
karmająnviddhi tąnsarvąnevaü j¤ątvą vimokłyase || (4.32)
÷reyąndravyamayądyaj¤ąjj¤ąnayaj¤až paraütapa |
sarvaü karmąkhilaü pąrtha j¤ąne parisamąpyate || (4.33)
tadviddhi praõipątena paripra÷nena sevayą |
upadekłyanti te j¤ąnaü j¤ąninastattvadar÷inaž || (4.34)
yajj¤ątvą na punarmohamevaü yąsyasi pąõóava |
yena bhåtąnya÷ełąõi drakłyasyątmanyatho mayi || (4.35)
api cedasi pąpebhyaž sarvebhyaž pąpakēttamaž |
sarvaü j¤ąnaplavenaiva vējinaü saütariłyasi || (4.36)
yathaidhąüsi samiddho'gnirbhasmasątkurute'rjuna |
j¤ąnągniž sarvakarmąõi bhasmasątkurute tathą || (4.37)
na hi j¤ąnena sadē÷aü pavitramiha vidyate |
tatsvayaü yogasaüsiddhaž kąlenątmani vindati || (4.38)
÷raddhąvąü labhate j¤ąnaü tatparaž saüyatendriyaž |
j¤ąnaü labdhvą parąü ÷ąntimacireõądhigacchati || (4.39)
aj¤a÷cą÷raddadhąna÷ca saü÷ayątmą vina÷yati |
nąyaü loko'sti na paro na sukhaü saü÷ayątmanaž || (4.40)
yogasaünyastakarmąõaü j¤ąnasaüchinnasaü÷ayam |
ątmavantaü na karmąõi nibadhnanti dhanaüjaya || (4.41)
tasmądaj¤ąnasaübhåtaü hētsthaü j¤ąnąsinątmanaž |
chittvainaü saü÷ayaü yogamątiłńhottiłńha bhąrata || (4.42)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
j¤ąnakarmasaünyąsayogo nąma caturtho'dhyąyaž
atha paücamo' dhyąyaž
(saünyąsayogaž)
arjuna uvąca:
saünyąsaü karmaõąü kēłõa punaryogaü ca ÷aüsasi |
yacchreya etayorekaü tanme bråhi suni÷citam || (5.01)
÷rćbhagavąnuvąca:
saünyąsaž karmayoga÷ca niž÷reyasakarąvubhau |
tayostu karmasaünyąsątkarmayogo vi÷iłyate || (5.02)
j¤eyaž sa nityasaünyąsć yo na dvełńi na kąļkłati |
nirdvandvo hi mahąbąho sukhaü bandhątpramucyate || (5.03)
sąļkhyayogau pēthagbąląž pravadanti na paõóitąž |
ekamapyąsthitaž samyagubhayorvindate phalam || (5.04)
yatsąļkhyaiž prąpyate sthąnaü tadyogairapi gamyate |
ekaü sąļkhyaü ca yogaü ca yaž pa÷yati sa pa÷yati || (5.05)
saünyąsastu mahąbąho dužkhamąptumayogataž |
yogayukto munirbrahma nacireõądhigacchati || (5.06)
yogayukto vi÷uddhątmą vijitątmą jitendriyaž |
sarvabhåtątmabhåtątmą kurvannapi na lipyate || (5.07)
naiva kiücitkaromćti yukto manyeta tattvavit |
pa÷ya¤÷ruõvanspē÷a¤jighranna÷naügacchansvapan÷vasan || (5.08)
pralapanvisējangēhõannunmiłannimiłannapi |
indriyąõćndriyąrthełu vartanta iti dhąrayan || (5.09)
brahmaõyądhąya karmąõi saļgaü tyaktvą karoti yaž |
lipyate na sa pąpena padmapatramivąmbhasą || (5.10)
kąyena manasą buddhyą kevalairindriyairapi |
yoginaž karma kurvanti saļgaü tyaktvątma÷uddhaye || (5.11)
yuktažkarmaphalaü tyaktvą ÷ąntimąpnoti naiłńhikćm |
ayuktaž kąmakąreõa phale sakto nibadhyate || (5.12)
sarvakarmąõi manasą saünyasyąste sukhaü va÷ć |
navadvąre pure dehć naiva kurvanna kąrayan || (5.13)
na kartētvaü na karmąõi lokasya sējati prabhuž |
na karmaphalasaüyogaü svabhąvastu pravartate || (5.14)
nądatte kasyacitpąpaü na caiva sukētaü vibhuž |
aj¤ąnenąvētaü j¤ąnaü tena muhyanti jantavaž || (5.15)
j¤ąnena tu tadaj¤ąnaü yełąü ną÷itamątmanaž |
tełąmądityavajj¤ąnaü praką÷ayati tatparam || (5.16)
tadbuddhayastadątmąnastanniłńhąstatparąyaõąž |
gacchantyapunarąvēttiü j¤ąnanirdhåtakalmałąž || (5.17)
vidyąvinayasaüpanne brąhmaõe gavi hastini |
÷uni caiva ÷vapąke ca paõóitąž samadar÷inaž || (5.18)
ihaiva tairjitaž sargo yełąü sąmye sthitaü manaž |
nirdołaü hi samaü brahma tasmąd brahmaõi te sthitąž || (5.19)
na prahēłyetpriyaü prąpya nodvijetprąpya cąpriyam |
sthirabuddhirasaümåóho brahmavid brahmaõi sthitaž || (5.20)
bąhyaspar÷ełvasaktątmą vindatyątmani yatsukham |
sa brahmayogayuktątmą sukhamakłayama÷nute || (5.21)
ye hi saüspar÷ają bhogą dužkhayonaya eva te |
ądyantavantaž kaunteya na tełu ramate budhaž || (5.22)
÷aknotćhaiva yaž soóhuü prąkłarćravimokłaõąt |
kąmakrodhodbhavaü vegaü sa yuktaž sa sukhć naraž || (5.23)
yo'ntažsukho'ntarąrąmastathąntarjyotireva yaž |
sa yogć brahmanirvąõaü brahmabhåto'dhigacchati || (5.24)
labhante brahmanirvąõamēłayaž kłćõakalmałąž |
chinnadvaidhą yatątmąnaž sarvabhåtahite ratąž || (5.25)
kąmakrodhaviyuktąnąü yatćnąü yatacetasąm |
abhito brahmanirvąõaü vartate viditątmanąm || (5.26)
spar÷ąnkētvą bahirbąhyąü÷cakłu÷caivąntare bhruvož |
prąõąpąnau samau kētvą nąsąbhyantaracąriõau || (5.27)
yatendriyamanobuddhirmunirmokłaparąyaõaž |
vigatecchąbhayakrodho yaž sadą mukta eva saž || (5.28)
bhoktąraü yaj¤atapasąü sarvalokamahe÷varam |
suhēdaü sarvabhåtąnąü j¤ątvą mąü ÷ąntimēcchati || (5.29)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
saünyąsayogo nąma paücamo'dhyąyaž
atha łałńho' dhyąyaž
(ątmasaüyamayogaž)
÷rćbhagavąnuvąca:
aną÷ritaž karmaphalaü kąryaü karma karoti yaž |
sa saünyąsć ca yogć ca na niragnirna cąkriyaž || (6.01)
yaü saünyąsamiti prąhuryogaü taü viddhi pąõóava |
na hyasaünyastasaļkalpo yogć bhavati ka÷cana || (6.02)
ąrurukłormuneryogaü karma kąraõamucyate |
yogąråóhasya tasyaiva ÷amaž kąraõamucyate || (6.03)
yadą hi nendriyąrthełu na karmasvanułajjate |
sarvasaļkalpasaünyąsć yogąråóhastadocyate || (6.04)
uddharedątmanątmąnaü nątmąnamavasądayet |
ątmaiva hyątmano bandhurątmaiva ripurątmanaž || (6.05)
bandhurątmątmanastasya yenątmaivątmaną jitaž |
anątmanastu ÷atrutve vartetątmaiva ÷atruvat || (6.06)
jitątmanaž pra÷ąntasya paramątmą samąhitaž |
÷ćtołõasukhadužkhełu tathą mąnąpamąnayož || (6.07)
j¤ąnavij¤ąnatēptątmą kåńastho vijitendriyaž |
yukta ityucyate yogć samalołńą÷makąücanaž || (6.08)
suhēnmitrąryudąsćnamadhyasthadvełyabandhułu |
sądhułvapi ca pąpełu samabuddhirvi÷iłyate || (6.09)
yogć yu¤jćta satatamątmąnaü rahasi sthitaž |
ekąkć yatacittątmą nirą÷ćraparigrahaž || (6.10)
÷ucau de÷e pratiłńhąpya sthiramąsanamątmanaž |
nątyucchritaü nątinćcaü cailąjinaku÷ottaram || (6.11)
tatraikągraü manaž kētvą yatacittendriyakriyąž |
upavi÷yąsane yu¤jyądyogamątmavi÷uddhaye || (6.12)
samaü kąya÷irogrćvaü dhąrayannacalaü sthiraž |
saüprekłya nąsikągraü svaü di÷a÷cąnavalokayan || (6.13)
pra÷ąntątmą vigatabhćrbrahmacąrivrate sthitaž |
manaž saüyamya maccitto yukta ąsćta matparaž || (6.14)
yu¤jannevaü sadątmąnaü yogć niyatamąnasaž |
÷ąntiü nirvąõaparamąü matsaüsthąmadhigacchati || (6.15)
nątya÷natastu yogo'sti na caikąntamana÷nataž |
na cątisvapna÷ćlasya jągrato naiva cąrjuna || (6.16)
yuktąhąravihąrasya yuktacełńasya karmasu |
yuktasvapnąvabodhasya yogo bhavati dužkhahą || (6.17)
yadą viniyataü cittamątmanyevąvatiłńhate |
nižspēhaž sarvakąmebhyo yukta ityucyate tadą || (6.18)
yathą dćpo nivątastho neļgate sopamą smētą |
yogino yatacittasya yu¤jato yogamątmanaž || (6.19)
yatroparamate cittaü niruddhaü yogasevayą |
yatra caivątmanątmąnaü pa÷yannątmani tułyati || (6.20)
sukhamątyantikaü yattad buddhigrąhyamatćndriyam |
vetti yatra na caivąyaü sthita÷calati tattvataž || (6.21)
yaü labdhvą cąparaü ląbhaü manyate nądhikaü tataž |
yasminsthito na dužkhena guruõąpi vicąlyate || (6.22)
taü vidyąd dužkhasaüyogaviyogaü yogasaüj¤itam |
sa ni÷cayena yoktavyo yogo'nirviõõacetasą || (6.23)
saļkalpaprabhavąnkąmąüstyaktvą sarvąna÷ełataž |
manasaivendriyagrąmaü viniyamya samantataž || (6.24)
÷anaiž ÷anairuparamed buddhyą dhētigēhćtayą |
ątmasaüsthaü manaž kētvą na kiücidapi cintayet || (6.25)
yato yato ni÷carati mana÷caücalamasthiram |
tatastato niyamyaitadątmanyeva va÷aü nayet || (6.26)
pra÷ąntamanasaü hyenaü yoginaü sukhamuttamam |
upaiti ÷ąntarajasaü brahmabhåtamakalmałam || (6.27)
yu¤jannevaü sadątmąnaü yogć vigatakalmałaž |
sukhena brahmasaüspar÷amatyantaü sukhama÷nute || (6.28)
sarvabhåtasthamątmąnaü sarvabhåtąni cątmani |
ćkłate yogayuktątmą sarvatra samadar÷anaž || (6.29)
yo mąü pa÷yati sarvatra sarvaü ca mayi pa÷yati |
tasyąhaü na praõa÷yąmi sa ca me na praõa÷yati || (6.30)
sarvabhåtasthitaü yo mąü bhajatyekatvamąsthitaž |
sarvathą vartamąno'pi sa yogć mayi vartate || (6.31)
ątmaupamyena sarvatra samaü pa÷yati yo'rjuna |
sukhaü vą yadi vą dužkhaü sa yogć paramo mataž || (6.32)
arjuna uvąca:
yo'yaü yogastvayą proktaž sąmyena madhusådana |
etasyąhaü na pa÷yąmi caücalatvątsthitiü sthirąm || (6.33)
caücalaü hi manaž kēłõa pramąthi balavad dēóham |
tasyąhaü nigrahaü manye vąyoriva sudułkaram || (6.34)
÷rćbhagavąnuvąca:
asaü÷ayaü mahąbąho mano durnigrahaü calam |
abhyąsena tu kaunteya vairągyeõa ca gēhyate || (6.35)
asaüyatątmaną yogo dułprąpa iti me matiž |
va÷yątmaną tu yatatą ÷akyo'vąptumupąyataž || (6.36)
arjuna uvąca:
ayatiž ÷raddhayopeto yogąccalitamąnasaž |
aprąpya yogasaüsiddhiü kąü gatiü kēłõa gacchati || (6.37)
kaccinnobhayavibhrałńa÷chinnąbhramiva na÷yati |
apratiłńho mahąbąho vimåóho brahmaõaž pathi || (6.38)
etanme saü÷ayaü kēłõa chettumarhasya÷ełataž |
tvadanyaž saü÷ayasyąsya chettą na hyupapadyate || (6.39)
÷rćbhagavąnuvąca:
pąrtha naiveha nąmutra viną÷astasya vidyate |
na hi kalyąõakētka÷cid durgatiü tąta gacchati || (6.40)
prąpya puõyakētąü lokąnułitvą ÷ą÷vatćž samąž |
÷ucćnąü ÷rćmatąü gehe yogabhrałńo'bhijąyate || (6.41)
athavą yoginąmeva kule bhavati dhćmatąm |
etaddhi durlabhataraü loke janma yadćdē÷am || (6.42)
tatra taü buddhisaüyogaü labhate paurvadehikam |
yatate ca tato bhåyaž saüsiddhau kurunandana || (6.43)
pårvąbhyąsena tenaiva hriyate hyava÷o'pi saž |
jij¤ąsurapi yogasya ÷abdabrahmątivartate || (6.44)
prayatnądyatamąnastu yogć saü÷uddhakilbiłaž |
anekajanmasaüsiddhastato yąti parąü gatim || (6.45)
tapasvibhyo'dhiko yogć j¤ąnibhyo'pi mato'dhikaž |
karmibhya÷cądhiko yogć tasmądyogć bhavąrjuna || (6.46)
yoginąmapi sarvełąü madgatenąntarątmaną |
÷raddhąvąnbhajate yo mąü sa me yuktatamo mataž || (6.47)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
ątmasaüyamayogo nąma łałńho'dhyąyaž
atha saptamo' dhyąyaž
(j¤ąnavij¤ąnayogaž)
÷rćbhagavąnuvąca:
mayyąsaktamanąž pąrtha yogaü yu¤janmadą÷rayaž |
asaü÷ayaü samagraü mąü yathą j¤ąsyasi tacchēõu || (7.01)
j¤ąnaü te'haü savij¤ąnamidaü vakłyąmya÷ełataž |
yajj¤ątvą neha bhåyo'nyajj¤ątavyamava÷iłyate || (7.02)
manułyąõąü sahasrełu ka÷cidyatati siddhaye |
yatatąmapi siddhąnąü ka÷cinmąü vetti tattvataž || (7.03)
bhåmirąpo'nalo vąyuž khaü mano buddhireva ca |
ahaükąra itćyaü me bhinną prakētirałńadhą || (7.04)
apareyamitastvanyąü prakētiü viddhi me parąm |
jćvabhåtąü mahąbąho yayedaü dhąryate jagat || (7.05)
etadyonćni bhåtąni sarvąõćtyupadhąraya |
ahaü kētsnasya jagataž prabhavaž pralayastathą || (7.06)
mattaž parataraü nąnyatkiücidasti dhanaüjaya |
mayi sarvamidaü protaü såtre maõigaõą iva || (7.07)
raso'hamapsu kaunteya prabhąsmi ÷a÷isåryayož |
praõavaž sarvavedełu ÷abdaž khe paurułaü nēłu || (7.08)
puõyo gandhaž pēthivyąü ca teja÷cąsmi vibhąvasau |
jćvanaü sarvabhåtełu tapa÷cąsmi tapasviłu || (7.09)
bćjaü mąü sarvabhåtąnąü viddhi pąrtha sanątanam |
buddhirbuddhimatąmasmi tejastejasvinąmaham || (7.10)
balaü balavatąü cąhaü kąmarągavivarjitam |
dharmąviruddho bhåtełu kąmo'smi bharatarłabha || (7.11)
ye caiva sąttviką bhąvą rąjasąstąmasą÷ca ye |
matta eveti tąnviddhi na tvahaü tełu te mayi || (7.12)
tribhirguõamayairbhąvairebhiž sarvamidaü jagat |
mohitaü nąbhijąnąti mąmebhyaž paramavyayam || (7.13)
daivć hyełą guõamayć mama mąyą duratyayą |
mąmeva ye prapadyante mąyąmetąü taranti te || (7.14)
na mąü dułkētino måóhąž prapadyante narądhamąž |
mąyayąpahētaj¤ąną ąsuraü bhąvamą÷ritąž || (7.15)
caturvidhą bhajante mąü janąž sukētino'rjuna |
ąrto jij¤ąsurarthąrthć j¤ąnć ca bharatarłabha || (7.16)
tełąü j¤ąnć nityayukta ekabhaktirvi÷iłyate |
priyo hi j¤ąnino'tyarthamahaü sa ca mama priyaž || (7.17)
udąrąž sarva evaite j¤ąnć tvątmaiva me matam |
ąsthitaž sa hi yuktątmą mąmevąnuttamąü gatim || (7.18)
bahånąü janmanąmante j¤ąnavąnmąü prapadyate |
vąsudevaž sarvamiti sa mahątmą sudurlabhaž || (7.19)
kąmaistaistairhētaj¤ąnąž prapadyante'nyadevatąž |
taü taü niyamamąsthąya prakētyą niyatąž svayą || (7.20)
yo yo yąü yąü tanuü bhaktaž ÷raddhayąrcitumicchati |
tasya tasyącaląü ÷raddhąü tąmeva vidadhąmyaham || (7.21)
sa tayą ÷raddhayą yuktastasyąrądhanamćhate |
labhate ca tataž kąmąnmayaivaž vihitąnhitąn || (7.22)
antavattu phalaü tełąü tadbhavatyalpamedhasąm |
devąndevayajo yąnti madbhaktą yąnti mąmapi || (7.23)
avyaktaü vyaktimąpannaü manyante mąmabuddhayaž |
paraü bhąvamająnanto mamąvyayamanuttamam || (7.24)
nąhaü praką÷až sarvasya yogamąyąsamąvētaž |
måóho'yaü nąbhijąnąti loko mąmajamavyayam || (7.25)
vedąhaü samatćtąni vartamąnąni cąrjuna |
bhaviłyąõi ca bhåtąni mąü tu veda na ka÷cana || (7.26)
icchądvełasamutthena dvandvamohena bhąrata |
sarvabhåtąni saümohaü sarge yąnti paraütapa || (7.27)
yełąü tvantagataü pąpaü janąnąü puõyakarmaõąm |
te dvandvamohanirmuktą bhajante mąü dēóhavratąž || (7.28)
jarąmaraõamokłąya mąmą÷ritya yatanti ye |
te brahma tadviduž kētsnamadhyątmaü karma cąkhilam || (7.29)
sądhibhåtądhidaivaü mąü sądhiyaj¤aü ca ye viduž |
prayąõakąle'pi ca mąü te viduryuktacetasaž || (7.30)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
j¤ąnavij¤ąnayogo nąma saptamo'dhyąyaž
atha ałńamo' dhyąyaž
(akłarabrahmayogaž)
arjuna uvąca:
kiü tad brahma kimadhyątmaü kiü karma purułottama |
adhibhåtaü ca kiü proktamadhidaivaü kimucyate || (8.01)
adhiyaj¤až kathaü ko'tra dehe'sminmadhusådana |
prayąõakąle ca kathaü j¤eyo'si niyatątmabhiž || (8.02)
÷rćbhagavąnuvąca:
akłaraü brahma paramaü svabhąvo'dhyątmamucyate |
bhåtabhąvodbhavakaro visargaž karmasaüj¤itaž || (8.03)
adhibhåtaü kłaro bhąvaž puruła÷cądhidaivatam |
adhiyaj¤o'hamevątra dehe dehabhētąü vara || (8.04)
antakąle ca mąmeva smaranmuktvą kalevaram |
yaž prayąti sa madbhąvaü yąti nąstyatra saü÷ayaž || (8.05)
yaü yaü vą'pi smaranbhąvaü tyajatyante kalevaram |
taü tamevaiti kaunteya sadą tadbhąvabhąvitaž || (8.06)
tasmątsarvełu kąlełu mąmanusmara yudhya ca |
mayyarpitamanobuddhirmąmevaiłyasyasaü÷ayaž || (8.07)
abhyąsayogayuktena cetasą nąnyagąminą |
paramaü purułaü divyaü yąti pąrthąnucintayan || (8.08)
kaviü purąõamanu÷ąsitąraü
aõoraõćyaüsamanusmaredyaž |
sarvasya dhątąramacintyaråpaü
ądityavarõaü tamasaž parastąt || (8.09)
prayąõakąle manasą'calena
bhaktyą yukto yogabalena caiva |
bhruvormadhye prąõamąve÷ya samyak
sa taü paraü purułamupaiti divyam || (8.10)
yadakłaraü vedavido vadanti
vi÷anti yadyatayo vćtarągąž |
yadicchanto brahmacaryaü caranti
tatte padaü saügraheõa pravakłye || (8.11)
sarvadvąrąõi saüyamya mano hēdi nirudhya ca |
mådhnyą^^rdhąyątmanaž prąõamąsthito yogadhąraõąm || (8.12)
omityekąkłaraü brahma vyąharanmąmanusmaran |
yaž prayąti tyajandehaü sa yąti paramąü gatim || (8.13)
ananyacetąž satataü yo mąü smarati nitya÷až |
tasyąhaü sulabhaž pąrtha nityayuktasya yoginaž || (8.14)
mąmupetya punarjanma dužkhąlayama÷ą÷vatam |
nąpnuvanti mahątmąnaž saüsiddhiü paramąü gatąž || (8.15)
ąbrahmabhuvanąllokąž punarąvartino'rjuna |
mąmupetya tu kaunteya punarjanma na vidyate || (8.16)
sahasrayugaparyantamaharyad brahmaõo viduž |
rątriü yugasahasrąntąü te'horątravido janąž || (8.17)
avyaktąd vyaktayaž sarvąž prabhavantyaharągame |
rątryągame pralćyante tatraivąvyaktasaüj¤ake || (8.18)
bhåtagrąmaž sa evąyaü bhåtvą bhåtvą pralćyate |
rątryągame'va÷až pąrtha prabhavatyaharągame || (8.19)
parastasmąttu bhąvo'nyo'vyakto'vyaktątsanątanaž |
yaž sa sarvełu bhåtełu na÷yatsu na vina÷yati || (8.20)
avyakto'kłara ityuktastamąhuž paramąü gatim |
yaü prąpya na nivartante taddhąma paramaü mama || (8.21)
purułaž sa paraž pąrtha bhaktyą labhyastvananyayą |
yasyąntažsthąni bhåtąni yena sarvamidaü tatam || (8.22)
yatra kąle tvanąvēttimąvēttiü caiva yoginaž |
prayątą yąnti taü kąlaü vakłyąmi bharatarłabha || (8.23)
agnirjotirahaž ÷uklaž łaõmąsą uttarąyaõam |
tatra prayątą gacchanti brahma brahmavido janąž || (8.24)
dhåmo rątristathą kēłõaž łaõmąsą dakłiõąyanam |
tatra cąndramasaü jyotiryogć prąpya nivartate || (8.25)
÷uklakēłõe gatć hyete jagataž ÷ą÷vate mate |
ekayą yątyanąvēttimanyayąvartate punaž || (8.26)
naite sētć pąrtha jąnanyogć muhyati ka÷cana |
tasmątsarvełu kąlełu yogayukto bhavąrjuna || (8.27)
vedełu yaj¤ełu tapažsu caiva
dąnełu yatpuõyaphalaü pradiłńam |
atyeti tatsarvamidaü viditvą
yogć paraü sthąnamupaiti cądyam || (8.28)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
akłarabrahmayogo nąmąłńamo'dhyąyaž
atha navamo' dhyąyaž
(rąjavidyąrąjaguhyayogaž)
÷rćbhagavąnuvąca:
idaü tu te guhyatamaü pravakłyąmyanasåyave |
j¤ąnaü vij¤ąnasahitaü yajj¤ątvą mokłyase'÷ubhąt || (9.01)
rąjavidyą rąjaguhyaü pavitramidamuttamam |
pratyakłąvagamaü dharmyaü susukhaü kartumavyayam || (9.02)
a÷raddadhąnąž purułą dharmasyąsya paraütapa |
aprąpya mąü nivartante mētyusaüsąravartmani || (9.03)
mayą tatamidaü sarvaü jagadavyaktamårtiną |
matsthąni sarvabhåtąni na cąhaü tełvavasthitaž || (9.04)
na ca matsthąni bhåtąni pa÷ya me yogamai÷varam |
bhåtabhēnna ca bhåtastho mamątmą bhåtabhąvanaž || (9.05)
yathąką÷asthito nityaü vąyuž sarvatrago mahąn |
tathą sarvąõi bhåtąni matsthąnćtyupadhąraya || (9.06)
sarvabhåtąni kaunteya prakētiü yąnti mąmikąm |
kalpakłaye punastąni kalpądau visējąmyaham || (9.07)
prakētiü svąmavałńabhya visējąmi punaž punaž |
bhåtagrąmamimaü kētsnamava÷aü prakēterva÷ąt || (9.08)
na ca mąü tąni karmąõi nibadhnanti dhanaüjaya |
udąsćnavadąsćnamasaktaü tełu karmasu || (9.09)
mayądhyakłeõa prakētiž såyate sacarącaram |
hetunąnena kaunteya jagadviparivartate || (9.10)
avająnanti mąü måóhą mąnułćü tanumą÷ritam |
paraü bhąvamająnanto mama bhåtamahe÷varam || (9.11)
moghą÷ą moghakarmąõo moghaj¤ąną vicetasaž |
rąkłasćmąsurćü caiva prakētiü mohinćü ÷ritąž || (9.12)
mahątmąnastu mąü pąrtha daivćü prakētimą÷ritąž |
bhajantyananyamanaso j¤ątvą bhåtądimavyayam || (9.13)
satataü kćrtayanto mąü yatanta÷ca dēóhavratąž |
namasyanta÷ca mąü bhaktyą nityayuktą upąsate || (9.14)
j¤ąnayaj¤ena cąpyanye yajanto mąmupąsate |
ekatvena pēthaktvena bahudhą vi÷vatomukham || (9.15)
ahaü kraturahaü yaj¤až svadhąhamahamauładham |
mantro'hamahamevąjyamahamagnirahaü hutam || (9.16)
pitąhamasya jagato mątą dhątą pitąmahaž |
vedyaü pavitramoükąra ēksąma yajureva ca || (9.17)
gatirbhartą prabhuž sąkłć nivąsaž ÷araõaü suhēt |
prabhavaž pralayaž sthąnaü nidhąnaü bćjamavyayam || (9.18)
tapąmyahamahaü varłaü nigēõhąmyutsējąmi ca |
amētaü caiva mētyu÷ca sadasaccąhamarjuna || (9.19)
traividyą mąü somapąž påtapąpą
yaj¤airiłńvą svargatiü prąrthayante |
te puõyamąsądya surendralokaü
a÷nanti divyąndivi devabhogąn || (9.20)
te taü bhuktvą svargalokaü vi÷ąlaü
kłćõe puõye martyalokaü vi÷anti |
evaü trayćdharmamanuprapanną
gatągataü kąmakąmą labhante || (9.21)
ananyą÷cintayanto mąü ye janąž paryupąsate |
tełąü nityąbhiyuktąnąü yogakłemaü vahąmyaham || (9.22)
ye'pyanyadevatąbhaktą yajante ÷raddhayąnvitąž |
te'pi mąmeva kaunteya yajantyavidhipårvakam || (9.23)
ahaü hi sarvayaj¤ąnąü bhoktą ca prabhureva ca |
na tu mąmabhijąnanti tattvenąta÷cyavanti te || (9.24)
yąnti devavratą devąnpitényąnti pitēvratąž |
bhåtąni yąnti bhåtejyą yąnti madyąjino'pi mąm || (9.25)
patraü pułpaü phalaü toyaü yo me bhaktyą prayacchati |
tadahaü bhaktyupahētama÷nąmi prayatątmanaž || (9.26)
yatkarołi yada÷nąsi yajjuhołi dadąsi yat |
yattapasyasi kaunteya tatkurułva madarpaõam || (9.27)
÷ubhą÷ubhaphalairevaü mokłyase karmabandhanaiž |
saünyąsayogayuktątmą vimukto mąmupaiłyasi || (9.28)
samo'haü sarvabhåtełu na me dvełyo'sti na priyaž |
ye bhajanti tu mąü bhaktyą mayi te tełu cąpyaham || (9.29)
api cetsudurącąro bhajate mąmananyabhąk |
sądhureva sa mantavyaž samyagvyavasito hi saž || (9.30)
kłipraü bhavati dharmątmą ÷a÷vacchąntiü nigacchati |
kaunteya pratijąnćhi na me bhaktaž praõa÷yati || (9.31)
mąü hi pąrtha vyapą÷ritya ye'pi syuž pąpayonayaž |
striyo vai÷yąstathą ÷ådrąste'pi yąnti parąü gatim || (9.32)
kiü punarbrąhmaõąž puõyą bhaktą rąjarłayastathą |
anityamasukhaü lokamimaü prąpya bhajasva mąm || (9.33)
manmaną bhava madbhakto madyąjć mąü namaskuru |
mąmevaiłyasi yuktvaivamątmąnaü matparąyaõaž || (9.34)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
rąjavidyąrąjaguhyayogo nąma navamo'dhyąyaž
atha da÷amo' dhyąyaž
(vibhåtiyogaž)
÷rćbhagavąnuvąca:
bhåya eva mahąbąho ÷ēõu me paramaü vacaž |
yatte'haü prćyamąõąya vakłyąmi hitakąmyayą || (10.01)
na me viduž suragaõąž prabhavaü na maharłayaž |
ahamądirhi devąnąü maharłćõąü ca sarva÷až || (10.02)
yo mąmajamanądiü ca vetti lokamahe÷varam |
asaümåóhaž sa martyełu sarvapąpaiž pramucyate || (10.03)
buddhirj¤ąnamasaümohaž kłamą satyaü damaž ÷amaž |
sukhaü dužkhaü bhavo'bhąvo bhayaü cąbhayameva ca || (10.04)
ahiüsą samatą tułńistapo dąnaü ya÷o'ya÷až |
bhavanti bhąvą bhåtąnąü matta eva pēthagvidhąž || (10.05)
maharłayaž sapta pårve catvąro manavastathą |
madbhąvą mąnasą jątą yełąü loka imąž prająž || (10.06)
etąü vibhåtiü yogaü ca mama yo vetti tattvataž |
so'vikampena yogena yujyate nątra saü÷ayaž || (10.07)
ahaü sarvasya prabhavo mattaž sarvaü pravartate |
iti matvą bhajante mąü budhą bhąvasamanvitąž || (10.08)
maccittą madgataprąõą bodhayantaž parasparam |
kathayanta÷ca mąü nityaü tułyanti ca ramanti ca || (10.09)
tełąü satatayuktąnąü bhajatąü prćtipårvakam |
dadąmi buddhiyogaü taü yena mąmupayąnti te || (10.10)
tełąmevąnukampąrthamahamaj¤ąnajaü tamaž |
ną÷ayąmyątmabhąvastho j¤ąnadćpena bhąsvatą || (10.11)
arjuna uvąca:
paraü brahma paraü dhąma pavitraü paramaü bhavąn |
purułaü ÷ą÷vataü divyamądidevamajaü vibhum || (10.12)
ąhustvąmēłayaž sarve devarłirnąradastathą |
asito devalo vyąsaž svayaü caiva bravćłi me || (10.13)
sarvametadētaü manye yanmąü vadasi ke÷ava |
na hi te bhagavanvyaktiü vidurdevą na dąnavąž || (10.14)
svayamevątmanątmąnaü vettha tvaü purułottama |
bhåtabhąvana bhåte÷a devadeva jagatpate || (10.15)
vaktumarhasya÷ełeõa divyą hyątmavibhåtayaž |
yąbhirvibhåtibhirlokąnimąüstvaü vyąpya tiłńhasi || (10.16)
kathaü vidyąmahaü yogiüstvąü sadą paricintayan |
kełu kełu ca bhąvełu cintyo'si bhagavanmayą || (10.17)
vistareõątmano yogaü vibhåtiü ca janąrdana |
bhåyaž kathaya tēptirhi ÷ēõvato nąsti me'mētam || (10.18)
÷rćbhagavąnuvąca:
hanta te kathayiłyąmi divyą hyątmavibhåtayaž |
prądhąnyataž kuru÷rełńha nąstyanto vistarasya me || (10.19)
ahamątmą guóąke÷a sarvabhåtą÷ayasthitaž |
ahamądi÷ca madhyaü ca bhåtąnąmanta eva ca || (10.20)
ądityąnąmahaü viłõurjyotiłąü raviraü÷umąn |
marćcirmarutąmasmi nakłatrąõąmahaü ÷a÷ć || (10.21)
vedąnąü sąmavedo'smi devąnąmasmi vąsavaž |
indriyąõąü mana÷cąsmi bhåtąnąmasmi cetaną || (10.22)
rudrąõąü ÷aļkara÷cąsmi vitte÷o yakłarakłasąm |
vasånąü pąvaka÷cąsmi meruž ÷ikhariõąmaham || (10.23)
purodhasąü ca mukhyaü mąü viddhi pąrtha bēhaspatim |
senąnćnąmahaü skandaž sarasąmasmi sągaraž || (10.24)
maharłćõąü bhēgurahaü girąmasmyekamakłaram |
yaj¤ąnąü japayaj¤o'smi sthąvarąõąü himąlayaž || (10.25)
a÷vatthaž sarvavēkłąõąü devarłćõąü ca nąradaž |
gandharvąõąü citrarathaž siddhąnąü kapilo muniž || (10.26)
uccaiž÷ravasama÷vąnąü viddhi mąmamētodbhavam |
airąvataü gajendrąõąü narąõąü ca narądhipam || (10.27)
ąyudhąnąmahaü vajraü dhenånąmasmi kąmadhuk |
prajana÷cąsmi kandarpaž sarpąõąmasmi vąsukiž || (10.28)
ananta÷cąsmi nągąnąü varuõo yądasąmaham |
pitēõąmaryamą cąsmi yamaž saüyamatąmaham || (10.29)
prahląda÷cąsmi daityąnąü kąlaž kalayatąmaham |
mēgąõąü ca mēgendro'haü vainateya÷ca pakłiõąm || (10.30)
pavanaž pavatąmasmi rąmaž ÷astrabhētąmaham |
jhałąõąü makara÷cąsmi srotasąmasmi jąhnavć || (10.31)
sargąõąmądiranta÷ca madhyaü caivąhamarjuna |
adhyątmavidyą vidyąnąü vądaž pravadatąmaham || (10.32)
akłarąõąmakąro'smi dvandvaž sąmąsikasya ca |
ahamevąkłayaž kąlo dhątą'haü vi÷vatomukhaž || (10.33)
mētyuž sarvahara÷cąhamudbhava÷ca bhaviłyatąm |
kćrtiž ÷rćrvąkca nąrćõąü smētirmedhą dhētiž kłamą || (10.34)
bēhatsąma tathą sąmnąü gąyatrć chandasąmaham |
mąsąnąü mąrga÷ćrło'hamētånąü kusumąkaraž || (10.35)
dyutaü chalayatąmasmi tejastejasvinąmaham |
jayo'smi vyavasąyo'smi sattvaü sattvavatąmaham || (10.36)
vēłõćnąü vąsudevo'smi pąõóavąnąü dhanaüjayaž |
munćnąmapyahaü vyąsaž kavćnąmu÷aną kaviž || (10.37)
daõóo damayatąmasmi nćtirasmi jigćłatąm |
maunaü caivąsmi guhyąnąü j¤ąnaü j¤ąnavatąmaham || (10.38)
yaccąpi sarvabhåtąnąü bćjaü tadahamarjuna |
na tadasti viną yatsyąnmayą bhåtaü carącaram || (10.39)
nąnto'sti mama divyąnąü vibhåtćnąü paraütapa |
eła tådde÷ataž prokto vibhåtervistaro mayą || (10.40)
yadyadvibhåtimatsattvaü ÷rćmadårjitameva vą |
tattadevąvagaccha tvaü mama tejoü÷asaübhavam || (10.41)
athavą bahunaitena kiü j¤ątena tavąrjuna |
viłńabhyąhamidaü kētsnamekąü÷ena sthito jagat || (10.42)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
vibhåtiyogo nąma da÷amo'dhyąyaž
athaikąda÷o' dhyąyaž
(vi÷varåpadar÷anayogaž)
arjuna uvąca:
madanugrahąya paramaü guhyamadhyątmasaüj¤itam |
yattvayoktaü vacastena moho'yaü vigato mama || (11.01)
bhavąpyayau hi bhåtąnąü ÷rutau vistara÷o mayą |
tvattaž kamalapatrąkła mąhątmyamapi cąvyayam || (11.02)
evametadyathąttha tvamątmąnaü parame÷vara |
drałńumicchąmi te råpamai÷varaü purułottama || (11.03)
manyase yadi tacchakyaü mayą drałńumiti prabho |
yoge÷vara tato me tvaü dar÷ayątmąnamavyayam || (11.04)
÷rćbhagavąnuvąca:
pa÷ya me pąrtha råpąõi ÷ata÷o'tha sahasra÷až |
nąnąvidhąni divyąni nąnąvarõąkētćni ca || (11.05)
pa÷yądityąnvasånrudrąna÷vinau marutastathą |
bahånyadēłńapårvąõi pa÷yą÷caryąõi bhąrata || (11.06)
ihaikasthaü jagatkētsnaü pa÷yądya sacarącaram |
mama dehe guóąke÷a yaccąnyad drałńumicchasi || (11.07)
na tu mąü ÷akyase drałńumanenaiva svacakłułą |
divyaü dadąmi te cakłuž pa÷ya me yogamai÷varam || (11.08)
sa¤jaya uvąca:
evamuktvą tato rąjanmahąyoge÷varo hariž |
dar÷ayąmąsa pąrthąya paramaü råpamai÷varam || (11.09)
anekavaktranayanamanekądbhutadar÷anam |
anekadivyąbharaõaü divyąnekodyatąyudham || (11.10)
divyamąlyąmbaradharaü divyagandhąnulepanam |
sarvą÷caryamayaü devamanantaü vi÷vatomukham || (11.11)
divi såryasahasrasya bhavedyugapadutthitą |
yadi bhąž sadē÷ć są syądbhąsastasya mahątmanaž || (11.12)
tatraikasthaü jagatkētsnaü pravibhaktamanekadhą |
apa÷yaddevadevasya ÷arćre pąõóavastadą || (11.13)
tataž sa vismayąviłńo hēłńaromą dhanaüjayaž |
praõamya ÷irasą devaü kētą¤jalirabhąłata || (11.14)
arjuna uvąca:
pa÷yąmi devąüstava deva dehe
sarvąüstathą bhåtavi÷ełasaļghąn |
brahmąõamć÷aü kamaląsanasthaü
ēłćü÷ca sarvąnuragąü÷ca divyąn || (11.15)
anekabąhådaravaktranetraü
pa÷yąmi tvąü sarvato'nantaråpam |
nąntaü na madhyaü na punastavądiü
pa÷yąmi vi÷ve÷vara vi÷varåpa || (11.16)
kirćńinaü gadinaü cakriõaü ca
tejorą÷iü sarvato dćptimantam |
pa÷yąmi tvąü durnirćkłyaü samantąd
dćptąnaląrkadyutimaprameyam || (11.17)
tvamakłaraü paramaü veditavyaü
tvamasya vi÷vasya paraü nidhąnam |
tvamavyayaž ÷ą÷vatadharmagoptą
sanątanastvaü puruło mato me || (11.18)
anądimadhyąntamanantavćryam
anantabąhuü ÷a÷isåryanetram |
pa÷yąmi tvąü dćptahutą÷avaktraü
svatejasą vi÷vamidaü tapantam || (11.19)
dyąvąpēthivyoridamantaraü hi
vyąptaü tvayaikena di÷a÷ca sarvąž |
dēłńvądbhutaü råpamugraü tavedaü
lokatrayaü pravyathitaü mahątman || (11.20)
amć hi tvąü surasaļghą vi÷anti
kecidbhćtąž prą¤jalayo gēõanti |
svastćtyuktvą maharłisiddhasaļghąž
stuvanti tvąü stutibhiž pułkaląbhiž || (11.21)
rudrądityą vasavo ye ca sądhyą
vi÷ve÷vinau maruta÷cołmapą÷ca |
gandharvayakłąsurasiddhasaļghą
vćkłante tvąü vismitą÷caiva sarve || (11.22)
råpaü mahatte bahuvaktranetraü
mahąbąho bahubąhårupądam |
bahådaraü bahudaüłńrąkarąlaü
dēłńvą lokąž pravyathitąstathąham || (11.23)
nabhažspē÷aü dćptamanekavarõaü
vyąttąnanaü dćptavi÷ąlanetram |
dēłńvą hi tvąü pravyathitąntarątmą
dhētiü na vindąmi ÷amaü ca viłõo || (11.24)
daüłńrąkarąląni ca te mukhąni
dēłńvaiva kąląnalasannibhąni |
di÷o na jąne na labhe ca ÷arma
prasćda deve÷a jagannivąsa || (11.25)
amć ca tvąü dhētarąłńrasya putrąž
sarve sahaivąvanipąlasaļghaiž |
bhćłmo droõaž såtaputrastathąsau
sahąsmadćyairapi yodhamukhyaiž || (11.26)
vaktrąõi te tvaramąõą vi÷anti
daüłńrąkarąląni bhayąnakąni |
kecidvilagną da÷anąntarełu
saüdē÷yante cårõitairuttamąļgaiž || (11.27)
yathą nadćnąü bahavo'mbuvegąž
samudramevąbhimukhą dravanti |
tathą tavąmć naralokavćrą
vi÷anti vaktrąõyabhivijvalanti || (11.28)
yathą pradćptaü jvalanaü pataļgą
vi÷anti ną÷ąya samēddhavegąž |
tathaiva ną÷ąya vi÷anti lokąž
tavąpi vaktrąõi samēddhavegąž || (11.29)
lelihyase grasamąnaž samantąt
lokąnsamagrąnvadanairjvaladbhiž |
tejobhirąpårya jagatsamagraü
bhąsastavogrąž pratapanti viłõo || (11.30)
ąkhyąhi me ko bhavąnugraråpo
namo'stu te devavara prasćda |
vij¤ątumicchąmi bhavantamądyaü
na hi prająnąmi tava pravēttim || (11.31)
÷rćbhagavąnuvąca:
kąlo'smi lokakłayakētpravēddho
lokąnsamąhartumiha pravēttaž |
ēte'pi tvąü na bhaviłyanti sarve
ye'vasthitąž pratyanćkełu yodhąž || (11.32)
tasmąttvamuttiłńha ya÷o labhasva
jitvą ÷atrån bhuļkłva rąjyaü samēddham |
mayaivaite nihatąž pårvameva
nimittamątraü bhava savyasącin || (11.33)
droõaü ca bhćłmaü ca jayadrathaü ca
karõaü tathąnyąnapi yodhavćrąn |
mayą hatąüstvaü jahi mąvyathiłńhą
yudhyasva jetąsi raõe sapatnąn || (11.34)
sa¤jaya uvąca:
etacchrutvą vacanaü ke÷avasya
kētą¤jalirvepamąnaž kirćńć |
namaskētvą bhåya evąha kēłõaü
sagadgadaü bhćtabhćtaž praõamya || (11.35)
arjuna uvąca:
sthąne hēłćke÷a tava prakćrtyą
jagatprahēłyatyanurajyate ca |
rakłąüsi bhćtąni di÷o dravanti
sarve namasyanti ca siddhasaļghąž || (11.36)
kasmącca te na nameranmahątman
garćyase brahmaõo'pyądikartre |
ananta deve÷a jagannivąsa
tvamakłaraü sadasattatparaü yat || (11.37)
tvamądidevaž purułaž purąõaž
tvamasya vi÷vasya paraü nidhąnam |
vettąsi vedyaü ca paraü ca dhąma
tvayą tataü vi÷vamanantaråpa || (11.38)
vąyuryamo'gnirvaruõaž ÷a÷ąļkaž
prająpatistvaü prapitąmaha÷ca |
namo namaste'stu sahasrakētvaž
puna÷ca bhåyo'pi namo namaste || (11.39)
namaž purastądatha pēłńhataste
namo'stu te sarvata eva sarva |
anantavćryąmitavikramastvaü
sarvaü samąpnołi tato'si sarvaž || (11.40)
sakheti matvą prasabhaü yaduktaü
he kēłõa he yądava he sakheti |
ająnatą mahimąnaü tavedaü
mayą pramądątpraõayena vą'pi || (11.41)
yaccąvahąsąrthamasatkēto'si
vihąra÷ayyąsanabhojanełu |
eko'thavąpyacyuta tatsamakłaü
tatkłąmaye tvąmahamaprameyam || (11.42)
pitąsi lokasya carącarasya
tvamasya påjya÷ca gururgarćyąn |
na tvatsamo'styabhyadhikaž kuto'nyo
lokatraye'pyapratimaprabhąva || (11.43)
tasmątpraõamya praõidhąya kąyaü
prasądaye tvąmahamć÷amćóyam |
piteva putrasya sakheva sakhyuž
priyaž priyąyąrhasi deva soóhum || (11.44)
adēłńapårvaü hēłito'smi dēłńvą
bhayena ca pravyathitaü mano me |
tadeva me dar÷aya deva råpaü
prasćda deve÷a jagannivąsa || (11.45)
kirćńinaü gadinaü cakrahastaü
icchąmi tvąü drałńumahaü tathaiva |
tenaiva råpeõa caturbhujena
sahasrabąho bhava vi÷vamårte || (11.46)
÷rćbhagavąnuvąca:
mayą prasannena tavąrjunedaü
råpaü paraü dar÷itamątmayogąt |
tejomayaü vi÷vamanantamądyaü
yanme tvadanyena na dēłńapårvam || (11.47)
na veda yaj¤ądhyayanairna dąnaiž
na ca kriyąbhirna tapobhirugraiž |
evaüråpaž ÷akya ahaü nēloke
drałńuü tvadanyena kurupravćra || (11.48)
mą te vyathą mą ca vimåóhabhąvo
dēłńvą råpaü ghoramćdēļmamedam |
vyapetabhćž prćtamanąž punastvaü
tadeva me råpamidaü prapa÷ya || (11.49)
sa¤jaya uvąca:
ityarjunaü vąsudevastathoktvą
svakaü råpaü dar÷ayąmąsa bhåyaž |
ą÷vąsayąmąsa ca bhćtamenaü
bhåtvą punaž saumyavapurmahątmą || (11.50)
arjuna uvąca:
dēłńvedaü mąnułaü råpaü tava saumyaü janąrdana |
idąnćmasmi saüvēttaž sacetąž prakētiü gataž || (11.51)
÷rćbhagavąnuvąca:
sudurdar÷amidaü råpaü dēłńvąnasi yanmama |
devą apyasya råpasya nityaü dar÷anakąļkłiõaž || (11.52)
nąhaü vedairna tapasą na dąnena na cejyayą |
÷akya evaüvidho drałńuü dēłńavąnasi mąü yathą || (11.53)
bhaktyą tvananyayą ÷akya ahamevaüvidho'rjuna |
j¤ątuü drałńuü ca tatvena pravełńuü ca paraütapa || (11.54)
matkarmakēnmatparamo madbhaktaž saļgavarjitaž |
nirvairaž sarvabhåtełu yaž sa mąmeti pąõóava || (11.55)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
vi÷varåpadar÷anayogo nąmaikąda÷o'dhyąyaž
atha dvąda÷o' dhyąyaž
(bhaktiyogaž)
arjuna uvąca:
evaü satatayuktą ye bhaktąstvąü paryupąsate |
ye cąpyakłaramavyaktaü tełąü ke yogavittamąž || (12.01)
÷rćbhagavąnuvąca:
mayyąve÷ya mano ye mąü nityayuktą upąsate |
÷raddhayą parayopetąž te me yuktatamą matąž || (12.02)
ye tvakłaramanirde÷yaü avyaktaü paryupąsate |
sarvatragamaciütyaüca kåńasthaü acalaüdhruvam || (12.03)
saüniyamyendriyagrąmaü sarvatra samabuddhayąž |
te prąpnuvanti mąmeva sarvabhåtahite ratąž || (12.04)
kle÷o'dhikatarastełąü avyaktąsaktacetasąm ||
avyaktąhi gatirdužkhaü dehavadbhiravąpyate || (12.05)
ye tu sarvąõi karmąõi mayi saünyasya matparaž |
ananyenaiva yogena mąü dhyąyanta upąsate || (12.06)
tełąmahaü samuddhartą mētyusaüsąrasągarąt |
bhavąmi na cirątpąrtha mayyąve÷itacetasąm || (12.07)
mayyeva mana ądhatsva mayi buddhiü nive÷aya |
nivasiłyasi mayyeva ata årdhvaü na saü÷ayaž || (12.08)
athacittaü samądhątuü na ÷aknołi mayi sthiram |
abhyąsayogena tato mąmicchąptuü dhanaüjaya || (12.09)
abhyąse'pyasamartho'si matkarmaparamo bhava |
madarthamapi karmąõi kurvansiddhimavąpsyasi || (12.10)
athaitadapya÷akto'si kartuü madyogamą÷ritaž |
sarvakarmaphalatyągaü tataž kuru yatątmavąn || (12.11)
÷reyo hi j¤ąnamabhyąsąjj¤ąnąddhyąnaü vi÷iłyate |
dhyąnątkarmaphalatyągastyągącchąütiranantaram || (12.12)
advełńą sarvabhåtąnąü maitraž karuõa eva ca |
nirmamo nirahaļkąraž samadužkhasukhaž kłamć || (12.13)
saütułńaž satataü yogć yatątmą dēóhani÷cayaž |
mayyarpitamanobuddhiryo madbhaktaž sa me priyaž || (12.14)
yasmąnnodvijate loko lokąnnodvijate ca yaž |
harłąmarłabhayodvegairmukto yaž sa ca me priyaž || (12.15)
anapekłaž ÷ucirdakła udąsćno gatavyathaž |
sarvąrambhaparityągć yo madbhaktaž sa me priyaž || (12.16)
yo na hēłyati na dvełńi na ÷ocati na kąļkłati |
÷ubhą÷ubhaparityągć bhaktimąnyaž sa me priyaž || (12.17)
samaž ÷atrau ca mitre ca tathą mąnąpamąnayož |
÷ćtołõasukhadužkhełu samaž saļgavivarjitaž || (12.18)
tulyanindąstutirmaunć saütułńo yena kenacit |
aniketaž sthiramatirbhaktimąnme priyo naraž || (12.19)
ye tu dharmyąmētamidaü yathoktaü paryupąsate |
÷raddadhąną matparamą bhaktąste'tćva me priyąž || (12.20)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
bhaktiyogo nąma dvąda÷o'dhyąyaž
atha trayoda÷o' dhyąyaž
(kłetrakłetraj¤avibhągayogaž)
arjuna uvąca:
prakētiü purułaü caiva kłetraü kłetraj¤ameva ca |
etadveditumicchąmi j¤ąnaü j¤eyaü ca ke÷ava || (13.01)
÷rćbhagavąnuvąca:
idaü ÷arćraü kaunteya kłetramityabhidhćyate |
etadyo vetti taü prąhuž kłetraj¤a iti tadvidaž || (13.02)
kłetraj¤aü cąpi mąü viddhi sarvakłetrełu bhąrata |
kłetrakłetraj¤ayorj¤ąnaü yattajj¤ąnaü mataü mama || (13.03)
tatkłetraü yacca yądēkca yadvikąri yata÷ca yat |
sa ca yo yatprabhąva÷ca tatsamąsena me ÷ēõu || (13.04)
ēłibhirbahudhą gćtaü chandobhirvividhaiž pēthak |
brahmasåtrapadai÷caiva hetumadbhirvini÷citaiž || (13.05)
mahąbhåtąnyahaükąro buddhiravyaktameva ca |
indriyąõi da÷aikaü ca paüca cendriyagocarąž || (13.06)
icchą dvełaž sukhaü dužkhaü saüghąta÷cetaną dhētiž |
etatkłetraü samąsena savikąramudąhētam || (13.07)
amąnitvamadambhitvamahiüsą kłąntirąrjavam |
ącąryopąsanaü ÷aucaü sthairyamątmavinigrahaž || (13.08)
indriyąrthełu vairągyamanahaükąra eva ca |
janmamētyujarąvyądhidužkhadołąnudar÷anam || (13.09)
asaktiranabhiłvaļgaž putradąragēhądiłu |
nityaü ca samacittatvamiłńąniłńopapattiłu || (13.10)
mayi cąnanyayogena bhaktiravyabhicąriõć |
viviktade÷asevitvamaratirjanasaüsadi || (13.11)
adhyątmaj¤ąnanityatvaü tattvaj¤ąnąrthadar÷anam |
etajj¤ąnamiti proktamaj¤ąnaü yadato'nyathą || (13.12)
j¤eyaü yattatpravakłyąmi yajj¤ątvą'mētama÷nute |
anądimatparaü brahma na sattannąsaducyate || (13.13)
sarvataž pąõipądaü tatsarvato'kłi÷iromukham |
sarvataž ÷rutimalloke sarvamąvētya tiłńhati || (13.14)
sarvendriyaguõąbhąsaü sarvendriyavivarjitam |
asaktaü sarvabhēccaiva nirguõaü guõabhoktē ca || (13.15)
bahiranta÷ca bhåtąnąmacaraü carameva ca |
såkłmatvąttadavij¤eyaü dårasthaü cąntike ca tat || (13.16)
avibhaktaü ca bhåtełu vibhaktamiva ca sthitam |
bhåtabhartē ca tajj¤eyaü grasiłõu prabhaviłõu ca || (13.17)
jyotiłąmapi tajjyotistamasaž paramucyate |
j¤ąnaü j¤eyaü j¤ąnagamyaü hēdi sarvasya viłńhitam || (13.18)
iti kłetraü tathą j¤ąnaü j¤eyaü coktaü sanąsataž |
madbhakta etadvij¤ąya madbhąvąyopapadyate || (13.19)
prakētiü purułaü caiva vidyanądi ubhąvapi |
vikąrąü÷ca guõąü÷caiva viddhi prakētisaübhavąn || (13.20)
kąryakąraõakartētve hetuž prakētirucyate |
purułaž sukhadužkhąnąü bhoktētve heturucyate || (13.21)
purułaž prakētistho hi bhuļkte prakētijąnguõąn |
kąraõaü guõasaļgo'sya sadasadyonijanmasu || (13.22)
upadrałńąnumantą ca bhartą bhoktą mahe÷varaž |
paramątmeti cąpyukto dehe'sminpurułaž paraž || (13.23)
ya evaü vetti purułaü prakētiü ca guõaiž saha |
sarvathą vartamąno'pi na sa bhåyo'bhijąyate || (13.24)
dhyąnenątmani pa÷yanti kecidątmąnamątmaną |
anye sąļkhyena yogena karmayogena cąpare || (13.25)
anye tvevamająnantaž ÷rutvąnyebhya upąsate |
te'pi cątitarantyeva mētyuü ÷rutiparąyaõąž || (13.26)
yąvatsaüjąyate kiücitsattvaü sthąvarajaļgamam |
kłetrakłetraj¤asaüyogąttadviddhi bharatarłabha || (13.27)
samaü sarvełu bhåtełu tiłńhantaü parame÷varam
vina÷yatsvavina÷yantaü yaž pa÷yati sa pa÷yati || (13.28)
samaü pa÷yanhi sarvatra samavasthitamć÷varam |
na hinastyątmanątmąnaü tato yąti parąü gatim || (13.29)
prakētyaiva ca karmąõi kriyamąõąni sarva÷až |
yaž pa÷yati tathątmąnamakartąraü sa pa÷yati || (13.30)
yadą bhåtapēthagbhąvamekasthamanupa÷yati |
tata eva ca vistąraü brahma saüpadyate tadą || (13.31)
anąditvąnnirguõatvątparamątmąyamavyayaž |
÷arćrastho'pi kaunteya na karoti na lipyate || (13.32)
yathą sarvagataü saukłmyądąką÷aü nopalipyate |
sarvatrąvasthito dehe tathątmą nopalipyate || (13.33)
yathą praką÷ayatyekaž kētsnaü lokamimaü raviž |
kłetraü kłetrć tathą kētsnaü praką÷ayati bhąrata || (13.34)
kłetrakłetraj¤ayorevamantaraü j¤ąnacakłułą |
bhåtaprakētimokłaü ca ye viduryąnti te param || (13.35)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
kłetrakłetraj¤avibhągayogo nąma trayoda÷o'dhyąyaž
atha caturda÷o' dhyąyaž
(guõatrayavibhągayogaž)
÷rćbhagavąnuvąca:
paraü bhåyaž pravakłyąmi j¤ąnąnąü j¤ąnamuttamam |
yajj¤ątvą munayaž sarve parąü siddhimito gatąž || (14.01)
idaü j¤ąnamupą÷ritya mama sądharmyamągatąž |
sarge'pi nopająyante pralaye na vyathanti ca || (14.02)
mama yonirmahad brahma tasmingarbhaü dadhąmyaham |
saübhavaž sarvabhåtąnąü tato bhavati bhąrata || (14.03)
sarvayoniłu kaunteya mårtayaž saübhavanti yąž |
tąsąü brahma mahadyonirahaü bćjapradaž pitą || (14.04)
sattvaü rajastama iti guõąž prakētisambhavąž |
nibadhnanti mahąbąho dehe dehinamavyayam || (14.05)
tatra sattvaü nirmalatvątpraką÷akamanąmayam |
sukhasaļgena badhnąti j¤ąnasaļgena cąnagha || (14.06)
rajo rągątmakaü viddhi tēłõąsaļgasamudbhavam |
tannibadhnąti kaunteya karmasaļgena dehinam || (14.07)
tamastvaj¤ąnajaü viddhi mohanaü sarvadehinąm |
pramądąlasyanidrąbhistannibadhnąti bhąrata || (14.08)
sattvaü sukhe sa¤jayati rajaž karmaõi bhąrata |
j¤ąnamąvētya tu tamaž pramąde sa¤jayatyuta || (14.09)
rajastama÷cąbhibhåya sattvaü bhavati bhąrata |
rajaž sattvaü tama÷caiva tamaž sattvaü rajastathą || (14.10)
sarvadvąrełu dehe'sminpraką÷a upająyate |
j¤ąnaü yadą tadą vidyądvivēddhaü sattvamityuta || (14.11)
lobhaž pravēttirąrambhaž karmaõąma÷amaž spēhą |
rajasyetąni jąyante vivēddhe bharatarłabha || (14.12)
apraką÷o'pravētti÷ca pramądo moha eva ca |
tamasyetąni jąyante vivēddhe kurunandana || (14.13)
yadą sattve pravēddhe tu pralayaü yąti dehabhēt |
tadottamavidąü lokąnamaląnpratipadyate || (14.14)
rajasi pralayaü gatvą karmasaļgiłu jąyate |
tathą pralćnastamasi måóhayoniłu jąyate || (14.15)
karmaõaž sukētasyąhuž sąttvikaü nirmalaü phalam |
rajasastu phalaü dužkhamaj¤ąnaü tamasaž phalam || (14.16)
sattvątsaüjąyate j¤ąnaü rajaso lobha eva ca |
pramądamohau tamaso bhavato'j¤ąnameva ca || (14.17)
årdhvaü gacchanti sattvasthą madhye tiłńhanti rąjasąž |
jaghanyaguõavēttisthą adho gacchanti tąmasąž || (14.18)
nąnyaü guõebhyaž kartąraü yadą drałńąnupa÷yati |
guõebhya÷ca paraü vetti madbhąvaü so'dhigacchati || (14.19)
guõąnetąnatćtya trćndehć dehasamudbhavąn |
janmamētyujarądužkhairvimukto'mētama÷nute || (14.20)
arjuna uvąca:
kairliļgaistrćnguõąnetąnatćto bhavati prabho |
kimącąraž kathaü caitąüstrćnguõąnativartate || (14.21)
÷rćbhagavąnuvąca:
praką÷aü ca pravēttiü ca mohameva ca pąõóava |
ta dvełńi saüpravēttąni na nivēttąni kąļkłati || (14.22)
udąsćnavadąsćno guõairyo na vicąlyate |
guõą vartanta ityeva yo'vatiłńhati neļgate || (14.23)
samadužkhasukhaž svasthaž samalołńą÷makąücanaž |
tulyapriyąpriyo dhćrastulyanindątmasaüstutiž || (14.24)
mąnąpamąnayostulyastulyo mitrąripakłayož |
sarvąrambhaparityągć guõątćtaž sa ucyate || (14.25)
mąü ca yo'vyabhicąreõa bhaktiyogena sevate |
sa guõąnsamatćtyaitąnbrahmabhåyąya kalpate || (14.26)
brahmaõo hi pratiłńhąhamamētasyąvyayasya ca |
÷ą÷vatasya ca dharmasya sukhasyaikąntikasya ca || (14.27)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
guõatrayavibhągayogo nąma caturda÷o'dhyąyaž
atha paücada÷o' dhyąyaž
(purułottamayogaž)
÷rćbhagavąnuvąca:
årdhvamålamadhaž÷ąkhama÷vatthaü prąhuravyayam |
chandąüsi yasya parõąni yastaü veda sa vedavit || (15.01)
adha÷cordhvaü prasētąstasya ÷ąkhą
guõapravēddhą viłayapravąląž |
adha÷ca måląnyanusaütatąni
karmąnubandhćni manułyaloke || (15.02)
na råpamasyeha tathopalabhyate
nąnto na cądirna ca saüpratiłńhą |
a÷vatthamenaü suviråóhamålaü
asaļga÷astreõa dēóhena chittvą || (15.03)
tataž padaü tatparimąrgitavyaü
yasmingatą na nivartanti bhåyaž |
tameva cądyaü purułaü prapadye |
yataž pravēttiž prasētą purąõć || (15.04)
nirmąnamohą jitasaļgadołą
adhyątmanityą vinivēttakąmąž |
dvandvairvimuktąž sukhadužkhasaüj¤aiž
gacchantyamåóhąž padamavyayaü tat || (15.05)
na tadbhąsayate såryo na ÷a÷ąļko na pąvakaž |
yadgatvą na nivartaüte taddhąma paramaü mama || (15.06)
mamaivąü÷o jćvaloke jćvabhåtaž sanątanaž |
manažłałńhąnćndriyąõi prakētisthąni karłati || (15.07)
÷arćraü yadavąpnoti yaccąpyutkrąmatć÷varaž |
gēhitvaitąni saüyąti vąyurgaüdhąnivą÷ayąt || (15.08)
÷rotraü cakłuž spar÷anaü ca rasanaü ghrąõameva ca |
adhiłńhąya mana÷cąyaü viłayąnupasevate || (15.09)
utkrąmantaü sthitaü vą'pi bhuüjąnaü vą guõąnvitam |
vimåóhą nąnupa÷yanti pa÷yanti j¤ąnacakłułaž || (15.10)
yatanto yogina÷cainaü pa÷yantyątmanyavasthitam |
yatanto'pyakētątmąno nainaü pa÷yaütyacetasaž || (15.11)
yadądityagataü tejo jagadbhąsayate'khilam |
yaccandramasi yaccągnau tattejo viddhi mąmakam || (15.12)
gąmąvi÷ya ca bhåtąni dhąrayąmyahamojasą |
pułõąmi cauładhćž sarvąž somo bhåtvą rasątmakaž || (15.13)
ahaü vai÷vąnaro bhåtvą prąõinąü deham ą÷ritaž |
prąõ'ąpąna-samąyuktaž pacąmy annaü catur-vidham || (15.14)
sarvasya cąhaü hēdi sanniviłńo
mattaž smētirj¤ąnamapohanaüca |
vedai÷ca sarvairahameva vedyo
vedąntakēdvedavideva cąham || (15.15)
dvąvimau purułau loke kłara÷cąkłara eva ca |
kłaraž sarvąõi bhåtąni kåńastho'kłara ucyate || (15.16)
uttamaž purułastvanyaž paramątmetyudhąhētaž |
yo lokatrayamąvi÷ya bibhartyavyaya ć÷varaž || (15.17)
yasmątkłaramatćto'hamakłarądapi cottamaž |
ato'smi loke vedeca prathitaž purułottamaž || (15.18)
yo mąmevamasaümåóho jąnątipurułottamam |
sa sarvavidbhajati mąü sarvabhąvena bhąrata || (15.19)
iti guhyatamaü ÷ąstramidamuktaü mayą'nagha |
etatbuddhvą buddhimąnsyątkētakētya÷ca bhąrata || (15.20)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjuna saüvąde
purułottamayogo nąma paücada÷o'dhyąyaž
atha łoóa÷o' dhyąyaž
(daivąsurasaüpadvibhągayogaž)
÷rćbhagavąnuvąca:
abhayaü sattvasaü÷uddhirj¤ąnayogavyavasthitiž |
dąnaü dama÷ca yaj¤a÷ca svądhyąyastapa ąrjavam || (16.01)
ahiüsą satyamakrodhastyągaž ÷ąntirapai÷unam |
dayą bhåtełvaloluptvaü mąrdavaü hrćracąpalam || (16.02)
tejaž kłamą dhētiž ÷aucamadroho nątimąnitą |
bhavanti saüpadaü daivćmabhijątasya bhąrata || (16.03)
dambho darpo'bhimąna÷ca krodhaž pąrułyameva ca |
aj¤ąnaü cąbhijątasya pąrtha saüpadamąsurćm || (16.04)
daivć saüpadvimokłąya nibandhąyąsurć matą |
mą ÷ucaž saüpadaü daivćmabhijąto'si pąõóava || (16.05)
dvau bhåtasargau loke'smindaiva ąsura eva ca |
daivo vistara÷až prokta ąsuraü pąrtha me ÷ēõu || (16.06)
pravēttiü ca nivēttiü ca janą na vidurąsurąž |
na ÷aucaü nąpi cącąro na satyaü tełu vidyate || (16.07)
asatyamapratiłńhaü te jagadąhuranć÷varam |
aparasparasaübhåtaü kimanyatkąmahaitukam || (16.08)
etąü dēłńimavałńabhya nałńątmąno'lpabuddhayaž |
prabhavantyugrakarmąõaž kłayąya jagato'hitąž || (16.09)
kąmamą÷ritya dułpåraü dambhamąnamadąnvitąž |
mohądgēhćtvąsadgrąhąnpravartante'÷ucivratąž || (16.10)
cintąmaparimeyąü ca pralayąntąmupą÷ritąž |
kąmopabhogaparamą etąvaditi ni÷citąž || (16.11)
ą÷ąpą÷a÷atairbaddhąž kąmakrodhaparąyaõąž |
ćhante kąmabhogąrthamanyąyenąrthasaücayąn || (16.12)
idamadya mayą labdhamimaü prąpsye manoratham |
idamastćdamapi me bhaviłyati punardhanam || (16.13)
asau mayą hataž ÷atrurhaniłye cąparąnapi |
ć÷varo'hamahaü bhogć siddho'haü balavąnsukhć || (16.14)
ąóhyo'bhijanavąnasmi ko'nyosti sadē÷o mayą |
yakłye dąsyąmi modiłya ityaj¤ąnavimohitąž || (16.15)
anekacittavibhrąntą mohająlasamąvētąž |
prasaktąž kąmabhogełu patanti narake'÷ucau || (16.16)
ątmasaübhąvitąž stabdhą dhanamąnamadąnvitąž |
yajante nąmayaj¤aiste dambhenąvidhipårvakam || (16.17)
ahaükąraü balaü darpaü kąmaü krodhaü ca saü÷ritąž |
mąmątmaparadehełu pradviłanto'bhyasåyakąž || (16.18)
tąnahaü dviłataž krurąnsaüsąrełu narądhamąn |
kłipąmyajasrama÷ubhąnąsurćłveva yoniłu || (16.19)
ąsurćü yonimąpanną måóhą janmanijanmani |
mąmaprąpyaiva kaunteya tato yąntyadhamąü gatim || (16.20)
trividhaü narakasyedaü dvąraü ną÷anamątmanaž |
kąmaž krodhastathą lobhastasmądetattrayaü tyajet || (16.21)
etairvimuktaž kaunteya tamodvąraistribhirnaraž |
ącaratyątmanaž ÷reyastato yąti parąü gatim || (16.22)
yaž ÷ąstravidhimutsējya vartate kąmakąrataž |
na sa siddhimavąpnoti na sukhaü na parąü gatim || (16.23)
tasmącchąstraü pramąõaü te kąryąkąryavyavasthitau |
j¤ątvą ÷ąstravidhąnoktaü karma kartumihąrhasi || (16.24)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
daivąsurasaüpadvibhągayogo nąma łoóa÷o'dhyąyaž
atha saptada÷o' dhyąyaž
(÷raddhątrayavibhągayogaž)
arjuna uvąca:
ye ÷ąstravidhimutsējya yajante ÷raddhayąnvitąž |
tełąü niłńhą tu ką kēłõa sattvamąho rajastamaž || (17.01)
÷rćbhagavąnuvąca:
trividhą bhavati ÷raddhą dehinąü są svabhąvają |
sąttvikć rąjasć caiva tąmasć ceti tąü ÷ēõu || (17.02)
sattvąnuråpą sarvasya ÷raddhą bhavati bhąrata |
÷raddhąmayo'yaü puruło yo yacchraddhaž sa eva saž || (17.03)
yajante sąttviką devąnyakłarakłąüsi rąjasąž |
pretąnbhåtagaõąü÷cąnye yajante tąmasą janąž || (17.04)
a÷ąstravihitaü ghoraü tapyante ye tapo janąž |
dambhąhaükąrasaüyuktąž kąmarągabaląnvitąž || (17.05)
karłayantaž ÷arćrasthaü bhåtagrąmamacetasaž |
mąü caivąntaž÷arćrasthaü tąnviddhyąsurani÷cayąn || (17.06)
ąhąrastvapi sarvasya trividho bhavati priyaž |
yaj¤astapastathą dąnaü tełąü bhedamimaü ÷ēõu || (17.07)
ąyužsattvabaląrogyasukhaprćtivivardhanąž |
rasyąž snigdhąž sthirą hēdyą ąhąrąž sąttvikapriyąž || (17.08)
kańvamlalavaõątyułõatćkłõaråkłavidąhinaž |
ąhąrą rąjasasyełńą dužkha÷okąmayapradąž || (17.09)
yątayąmaü gatarasaü påti paryułitaü ca yat |
ucchiłńamapi cąmedhyaü bhojanaü tąmasapriyam || (17.10)
aphaląļkłibhiryaj¤o vidhidēłńo ya ijyate |
yałńavyameveti manaž samądhąya sa sąttvikaž || (17.11)
abhisaüdhąya tu phalaü dambhąrthamapi caiva yat |
ijyate bharata÷rełńha taü yaj¤aü viddhi rąjasam || (17.12)
vidhihćnamasēłńąnnaü mantrahćnamadakłiõam |
÷raddhąvirahitaü yaj¤aü tąmasaü paricakłate || (17.13)
devadvijaguruprąj¤apåjanaü ÷aucamąrjavam |
brahmacaryamahiüsą ca ÷ąrćraü tapa ucyate || (17.14)
anudvegakaraü vąkyaü satyaü priyahitaü ca yat |
svądhyąyąbhyasanaü caiva vąļmayaü tapa ucyate || (17.15)
manaž prasądaž saumyatvaü maunamątmavinigrahaž |
bhąvasaü÷uddhirityetattapo mąnasamucyate || (17.16)
÷raddhayą parayą taptaü tapastattrividhaü naraiž |
aphaląkąļkłibhiryuktaiž sąttvikaü paricakłate || (17.17)
satkąramąnapåjąrthaü tapo dambhena caiva yat |
kriyate tadiha proktaü rąjasaü calamadhruvam || (17.18)
måóhagrąheõątmano yatpćóayą kriyate tapaž |
parasyotsądanąrthaü vą tattąmasamudąhētam || (17.19)
dątavyamiti yaddąnaü dćyate'nupakąriõe |
de÷e kąle ca pątre ca taddąnaü sąttvikaü smētam || (17.20)
yattu prattyupakąrąrthaü phalamuddi÷ya vą punaž |
dćyate ca parikliłńaü taddąnaü rąjasaü smētam || (17.21)
ade÷akąle yaddąnamapątrebhya÷ca dćyate |
asatkētamavaj¤ątaü tattąmasamudąhētam || (17.22)
OMtatsaditi nirde÷o brahmaõastrividhaž smētaž |
brąhmaõąstena vedą÷ca yaj¤ą÷ca vihitąž purą || (17.23)
tasmądomityudąhētya yaj¤adąnatapažkriyąž |
pravartante vidhąnoktąž satataü brahmavądinąm || (17.24)
tadityanabhisaüdhąya phalaü yaj¤atapažkriyąž |
dąnakriyą÷ca vividhąž kriyante mokłakąļkłibhiž || (17.25)
sadbhąve sądhubhąve ca sadityetatprayujyate |
pra÷aste karmaõi tathą sacchabdaž pąrtha yujyate || (17.26)
yaj¤e tapasi dąne ca sthitiž saditi cocyate |
karma caiva tadarthćyaü sadityevąbhidhćyate || (17.27)
a÷raddhayą hutaü dattaü tapastaptaü kētaü ca yat |
asadityucyate pąrtha na ca tatprepya no iha || (17.28)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
÷raddhątrayavibhągayogo nąma saptada÷o'dhyąyaž
athąłńąda÷o' dhyąyaž
(mokłasaünyąsayogaž)
arjuna uvąca:
saünyąsasya mahąbąho tattvamicchąmi veditum |
tyągasya ca hēłćke÷a pēthakke÷iniłådana || (18.01)
÷rćbhagavąnuvąca:
kąmyąnąü karmaõąü nyąsaü saünyąsaü kavayo viduž |
sarvakarmaphalatyągaü prąhustyągaü vicakłaõąž || (18.02)
tyąjyaü dołavadityeke karma prąhurmanćłiõaž |
yaj¤adąnatapažkarma na tyąjyamiti cąpare || (18.03)
ni÷cayaü ÷ēõu me tatra tyąge bharatasattama |
tyągo hi purułavyąghra trividhaž samprakćrtitaž || (18.04)
yaj¤adąnatapažkarma na tyąjyaü kąryameva tat |
yaj¤o dąnaü tapa÷caiva pąvanąni manćłiõąm || (18.05)
etąnyapi tu karmąõi saļgaü tyaktvą phaląni ca |
kartavyąnćti me pąrtha ni÷citaü matamuttamam || (18.06)
niyatasya tu saünyąsaž karmaõo nopapadyate |
mohąttasya parityągastąmasaž parikćrtitaž || (18.07)
dužkhamityeva yatkarma kąyakle÷abhayąttyajet |
sa kētvą rąjasaü tyągaü naiva tyągaphalaü labhet || (18.08)
kąryamityeva yatkarma niyataü kriyate'rjuna |
saļgaü tyaktvą phalaü caiva sa tyągaž sąttviko mataž || (18.09)
na dvełńyaku÷alaü karma ku÷ale nąnułajjate |
tyągć sattvasamąviłńo medhąvć chinnasaü÷ayaž || (18.10)
na hi dehabhētą ÷akyaü tyaktuü karmąõya÷ełataž |
yastu karmaphalatyągć sa tyągćtyabhidhćyate || (18.11)
aniłńamiłńaü mi÷raü ca trividhaü karmaõaž phalam |
bhavatyatyąginąü pretya na tu saünyąsinąü kvacit || (18.12)
paücaitąni mahąbąho kąraõąni nibodha me |
sąļkhye kētąnte proktąni siddhaye sarvakarmaõąm || (18.13)
adhiłńhąnaü tathą kartą karaõaü ca pēthagvidham |
vividhą÷ca pēthakcełńą daivaü caivątra paücamam || (18.14)
÷arćravąļmanobhiryatkarma prąrabhate naraž |
nyąyyaü vą viparćtaü vą paücaite tasya hetavaž || (18.15)
tatraivaü sati kartąramątmąnaü kevalaü tu yaž |
pa÷yatyakētabuddhitvąnna sa pa÷yati durmatiž || (18.16)
yasya nąhaükēto bhąvo buddhiryasya na lipyate |
hatvą'pi sa imąül lokąn na hanti na nibadhyate || (18.17)
j¤ąnaü j¤eyaü parij¤ątą trividhą karmacodaną |
karaõaü karma karteti trividhaž karmasaügrahaž || (18.18)
j¤ąnaü karma ca kartąca tridhaiva guõabhedataž |
procyate guõasaļkhyąne yathąvacchēõu tąnyapi || (18.19)
sarvabhåtełu yenaikaü bhąvamavyayamćkłate |
avibhaktaü vibhaktełu tajj¤ąnaü viddhi sąttvikam || (18.20)
pēthaktvena tu yajj¤ąnaü nąnąbhąvąnpēthagvidhąn |
vetti sarvełu bhåtełu tajj¤ąnaü viddhi rąjasam || (18.21)
yattu kētsnavadekasminkąrye saktamahaitukam |
atattvąrthavadalpaü ca tattąmasamudąhētam || (18.22)
niyataü saļgarahitamarągadvełataž kētam |
aphalaprepsuną karma yattatsąttvikamucyate || (18.23)
yattu kąmepsuną karma sąhaükąreõa vą punaž |
kriyate bahuląyąsaü tadrąjasamudąhētam || (18.24)
anubandhaü kłayaü hiüsąmanapekłya ca paurułam |
mohądąrabhyate karma yattattąmasamucyate || (18.25)
muktasaļgo'nahaüvądć dhētyutsąhasamanvitaž |
siddhyasiddhyornirvikąraž kartą sąttvika ucyate || (18.26)
rągć karmaphalaprepsurlubdho hiüsątmako'÷uciž |
harła÷okąnvitaž kartą rąjasaž parikćrtitaž || (18.27)
ayuktaž prąkētaž stabdhaž ÷ańho naiłkētiko'lasaž |
viłądć dćrghasåtrć ca kartą tąmasa ucyate || (18.28)
buddherbhedaü dhēte÷caiva guõatastrividhaü ÷ēõu |
procyamąnama÷ełeõa pēthaktvena dhanaüjaya || (18.29)
pravēttiü ca nivēttiü ca kąryąkąrye bhayąbhaye |
bandhaü mokłaü ca yą vetti buddhiž są pąrtha sąttvikć || (18.30)
yayą dharmamadharmaü ca kąryaü cąkąryameva ca |
ayathąvatprająnąti buddhiž są pąrtha rąjasć || (18.31)
adharmaü dharmamiti yą manyate tamasąvētą |
sarvąrthąnviparćtąü÷ca buddhiž są pąrtha tąmasć || (18.32)
dhētyą yayą dhąrayate manažprąõendriyakriyąž |
yogenąvyabhicąriõyą dhētiž są pąrtha sąttvikć || (18.33)
yayą tu dharmakąmąrthąndhētyą dhąrayate'rjuna |
prasaļgena phaląkąļkłć dhētiž są pąrtha rąjasć || (18.34)
yayą svapnaü bhayaü ÷okaü viłądaü madameva ca |
na vimuücati durmedhą dhētiž są pąrtha tąmasć || (18.35)
sukhaü tvidąnćü trividhaü ÷ēõu me bharatarłabha |
abhyąsądramate yatra dužkhąntaü ca nigacchati || (18.36)
yattadagre viłamiva pariõąme'mētopamam |
tatsukhaü sąttvikaü proktamątmabuddhiprasądajam || (18.37)
viłayendriyasaüyogądyattadagre'mētopamam |
pariõąme viłamiva tatsukhaü rąjasaü smētam || (18.38)
yadagre cąnubandhe ca sukhaü mohanamątmanaž |
nidrąlasyapramądotthaü tattąmasamudąhētam || (18.39)
na tadasti pēthivyąü vą divi devełu vą punaž |
sattvaü prakētijairmuktaü yadebhiž syąttribhirguõaiž || (18.40)
brąhmaõakłatriyavi÷ąü ÷ådrąõąü ca paraütapa |
karmąõi pravibhaktąni svabhąvaprabhavairguõaiž || (18.41)
÷amo damastapaž ÷aucaü kłąntirąrjavameva ca |
j¤ąnaü vij¤ąnamąstikyaü brahmakarma svabhąvajam || (18.42)
÷auryaü tejo dhētirdąkłyaü yuddhe cąpyapaląyanam |
dąnamć÷varabhąva÷ca kłątraü karma svabhąvajam || (18.43)
kēłigaurakłyavąõijyaü vai÷yakarma svabhąvajam |
paricaryątmakaü karma ÷ådrasyąpi svabhąvajam || (18.44)
sve sve karmaõyabhirataž saüsiddhiü labhate naraž |
svakarmanirataž siddhiü yathą vindati tacchēõu || (18.45)
yataž pravēttirbhåtąnąü yena sarvamidaü tatam |
svakarmaõą tamabhyarcya siddhiü vindati mąnavaž || (18.46)
÷reyąnsvadharmo viguõaž paradharmątsvanułńhitąt |
svabhąvaniyataü karma kurvannąpnoti kilbiłam || (18.47)
sahajaü karma kaunteya sadołamapi na tyajet |
sarvąrambhą hi dołeõa dhåmenągnirivąvētąž || (18.48)
asaktabuddhiž sarvatra jitątmą vigataspēhaž |
naiłkarmyasiddhiü paramąü saünyąsenądhigacchati || (18.49)
siddhiü prąpto yathą brahma tathąpnoti nibodha me |
samąsenaiva kaunteya niłńhą j¤ąnasya yą parą || (18.50)
buddhyą vi÷uddhayą yukto dhētyątmąnaü niyamya ca |
÷abdądćnviłayąüstyaktvą rągadvełau vyudasya ca || (18.51)
viviktasevć laghvą÷ć yatavąkkąyamąnasaž |
dhyąnayogaparo nityaü vairągyaü samupą÷ritaž || (18.52)
ahaükąraü balaü darpaü kąmaü krodhaü parigraham |
vimucya nirmamaž ÷ąnto brahmabhåyąya kalpate || (18.53)
brahmabhåtaž prasannątmą na ÷ocati na kąļkłati |
samaž sarvełu bhåtełu madbhaktiü labhate parąm || (18.54)
bhaktyą mąmabhijąnąti yąvąnya÷cąsmi tattvataž |
tato mąü tattvato j¤ątvą vi÷ate tadanaütaram || (18.55)
sarvakarmąõyapi sadą kurvąõo madvyapą÷rayaž |
matprasądądavąpnoti ÷ą÷vataü padamavyayam || (18.56)
cetasą sarvakarmąõi mayi saünyasya matparaž |
buddhiyogamupą÷ritya maccittaž satataü bhava || (18.57)
maccittaž sarvadurgąõi matprasądąttariłyasi |
atha cettvamahaükąrąnna ÷rołyasi vinaļkłyasi || (18.58)
yadahaükąramą÷ritya na yotsya iti manyase |
mithyaiła vyavasąyaste prakētistvąü niyokłyati || (18.59)
svabhąvajena kaunteya nibaddhaž svena karmaõą |
kartuü necchasi yanmohątkariłyasyava÷opi tat || (18.60)
ć÷varaž sarvabhåtąnąü hēdde÷e'rjuna tiłńhati |
bhrąmayansarvabhåtąni yantrąråóhąni mąyayą || (18.61)
tameva ÷araõaü gaccha sarvabhąvena bhąrata |
tatprasądątparąü ÷ąntiü sthąnaü prąpsyasi ÷ą÷vatam || (18.62)
iti te j¤ąnamąkhyątaü guhyądguhyataraü mayą |
vimē÷yaitada÷ełeõa yathecchasi tathą kuru || (18.63)
sarvaguhyatamaü bhåyaž ÷ēõu me paramaü vacaž |
iłńo'si me dēóhamiti tato vakłyąmi te hitam || (18.64)
manmaną bhava madbhakto madyąjć mąü namaskuru |
mąmevaiłyasi satyaü te pratijąne priyo'si me || (18.65)
sarvadharmąnparityajya mąmekaü ÷araõaü vraja |
ahaü tvąü sarvapąpebhyo mokłyayiłyąmi mą ÷ucaž || (18.66)
idaü te nątapaskąya nąbhaktąya kadącana |
na cą÷u÷råłave vącyaü na ca mąü yo'bhyasåyati || (18.67)
ya idaü paramaü guhyaü madbhaktełvabhidhąsyati |
bhaktiü mayi parąü kētvą mąmevaiłyatyasaü÷ayaž || (18.68)
na ca tasmąnmanułyełu ka÷cinme priyakēttamaž |
bhavitą na ca me tasmądanyaž priyataro bhuvi || (18.69)
adhyełyate ca ya imaü dharmyaü saüvądamąvayož |
j¤ąnayaj¤ena tenąhamiłńaž syąmiti me matiž || (18.70)
÷raddhąvąn anasåya÷ ca ÷ēõuyąd api yo naraž |
so'pi muktaž ÷ubhąn lokąn prąpnuyąt puõya-karmaõąm || (18.71)
kaccid etac chrutaü pąrtha tvay'aik'ągreõa cetasą |
kaccid aj¤ąna-saümohaž pranałńas te dhanaüjaya || (18.72)
arjuna uvąca:
nałńo mohaž smētir labdhą tvat-prasądąn mayą'cyuta |
sthito'smi gata-saüdehaž kariłye vacanaü tava || (18.73)
sa¤jaya uvąca:
ity ahaü vąsudevasya pąrthasya ca mahątmanaž |
saüvądam imam a÷raułam adbhutaü roma-harłaõam || (18.74)
vyąsa-prasądąc chrutavąn etad guhyam ahaü param |
yogaü yoge÷varąt kēłõąt sąkłąt kathayataž svayam || (18.75)
rąjan saüsmētya-saüsmētya saüvądam imam adbhutam |
ke÷av'ąrjunayož puõyaü hēłyąmi ca muhur-muhuž || (18.76)
tac ca saüsmētya-saüsmētya råpamatyadbhutaü harež |
vismayo me mahąnrąjanhēłyąmi ca punaž punaž || (18.77)
yatra yoge÷varaž kēłõo yatra pąrtho dhanurdharaž |
tatra ÷rćrvijayo bhåtirdhruvą nćtirmatirmama || (18.78)
brahmavidyąyąü yoga÷ąstre ÷rćkēłõąrjunasaüvąde
mokłasaünyąsayogo nąma ałńąda÷o'dhyąyaž
|
|